اصفهانی ها و تجربه ای متفاوت از شهرها و جاهای دیدنی اطراف نصف جهان

چه بهانه ای قشنگ تر از فصل بهار و نوروز 98 برای شاد بودن و شاد زیستن و سفر نوروزی؟ این روزها در گوشه و کنار ایران صحبت از عید و عید دیدنی و سفر نوروزی است. صحبت از شور بچه ها برای تعطیل شدن و رهایی از درس و مدرسه است. طبیعت تازه می شود و درختان رخت سبز بر تن می کنند. شکوفه ها بر شاخساران می رقصند و شادمانه به روی ایرانیان در نوروز 98 لبخند می زنند. بهار و نوروز 98 این بار مخصوص سفر نوروزی به اصفهان و لذت بردن از جاهای دیدنی اصفهان است. آنان استان اصفهان و سفر نوروزی برای اصفهانی ها را به شیوه ای متفاوت تجربه می کنند و سفر به اطراف اصفهان ساده و کم هزینه ای خواهند داشت. در این مقاله علاوه بر لذت بردن از جاهای دیدنی اصفهان، به شهرهای اطراف هم سری خواهیم زد.

آشنایی مختصر با استان زیبای اصفهان

شهر اصفهان، شهری باستانی در مرکز ایران است. این شهر مرکز استان اصفهان و نیز مرکز شهرستان اصفهان است. اصفهان، دومین شهر پهناور و سومین شهر پرجمعیت ایران پس از شهر تهران و شهر مشهد است. این شهر در میان سال های 1050 تا 1722 میلادی به ویژه در قرن شانزدهم میلادی در حکومت صفویان رونق گرفت. حتی امروزه نیز شهر مقدار زیادی از شکوه گذشته خود را حفظ کرده است. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که تعدادی از آن ها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده اند. اصفهان در سال 2006، به عنوان دومین پایتخت فرهنگی جهان اسلام بعد از مکه و همین طور به عنوان پایتخت صنعتی ایران بعد از جدا شدن استان البرز از تهران انتخاب شده است. این شهر به داشتن معماری زیبای اسلامی و بسیاری از بلوارهای زیبا، پل های سرپوشیده، تونل های زیبا، کاخ ها، مسجدها و مناره های منحصر به فرد معروف است. این امر باعث شده که در فرهنگ ایرانی، اصفهان نصف جهان لقب بگیرد. آب و هوای اصفهان برای سفر نوروزی به اصفهان، معتدل و خشک است و مقدار بارش باران و برف به نسبت متوسطی دارد. مردم اصفهان به زبان پارسی و لهجه اصفهانی سخن می گویند. مهاجران به اصفهان دارای گویش های متفاوت هستند و ارامنه اصفهان نیز به زبان ارمنی سخن می گویند. مکالمات روزمره و رسمی شهر همگی به زبان پارسی است. اسلام شیعه به عنوان بخش اصلی دین مردمان این شهر بوده و علاوه بر آن، ارامنه، یهودیان، بهاییان و زرتشتیان و سایر اقلیت های مذهبی نیز در شهر زندگی می کنند. معروف ترین سوغات اصفهان گز است. گز اصفهان مرغوب ترین نوع گز بوده و قدمتی بیش از 450 سال را داراست. صنایع بزرگ چون ذوب آهن، شرکت پلی اکریل اصفهان و همچنین کارخانجات متعدد سرامیک و کاشی سازی و معادن سنگ و سنگ بری از علل صنعتی شدن و اقتصاد قوی استان محسوب می شود. از صنایع دیگر در بین جاهای دیدنی اصفهان که می توان فهرست وار به برخی از آن ها برای سفر نوروزی برای اصفهانی ها اشاره نمود: ظروف چینی، سرامیک، تولید لوازم خانگی، کارخانه تولید سیمان، ورق موجدار، صنایع خودروسازی، صنایع نظامی، صنایع هواپیماسازی، ساخت لوازم و تأسیسات گازی، صنایع مواد غذایی، فراورده های لبنی، ریسندگی، نساجی هستند. 

آغاز سفر به اطراف اصفهان

برای سفر نوروزی برای اصفهانی ها، علاوه بر جاهای دیدنی اصفهان که دیدنی و جذاب هستند، دیدنی های استان چهارمحال و بختیاری و استان کهگیلویه و بویر احمد نیز پیشنهاد می شود. سفری 4 روزه پیشنهاد می کنیم که در سفر به اطراف اصفهان، دو روز به چهارمحال و بختیاری و دو روز به کهگیلویه و بویر احمد اختصاص پیدا می کند. به همین منظور از اصفهان برای نوروز 98 راه می افتیم و اولین مقصد ما چهارمحال و بختیاری و شهرستان شهرکرد است. از طریق خیابان شیخ بهایی، خیابان جهاد، بلوار کشاورز، آزادراه ذوب آهن، جاده باغبادران-کلیشادرخ و بلوار امام رضا به شهرکرد می رسیم که مدت این مسیر دو ساعت و چهار دقیقه است. در ابتدای رسیدن به شهرکرد به دنبال هتل مناسب برای اقامت می گردیم تا در این دو روز در برنامه سفر نوروزی به اصفهان مشکلی برای اقامت نداشته باشیم. از هتل های شهرکرد به هتل پارسیان شهرکرد، هتل جهانگردی شهرکرد، هتل دیبای شهرکرد و هتل دامون شهرکرد اشاره می کنیم. پس از استراحتی کوتاه به تفریح و گشت می پردازیم. از جاذبه های دیدنی این استان به کوهرنگ، دیمه، سرآقاسید، غار تنگه خراجی، شیر سنگی (بردشیر)، حمام پرهیزکار و قلعه چالشتر اشاره می کنیم که هر کدام دنیایی از رمز و راز هستند که شما می توانید در این دو روز سفر به اطراف اصفهان آن ها را ببینید و لذت ببرید. برای صرف وعده ناهار و شام در شهرکرد می توان به رستوران های زیر سری زد و از غذاهای خوش طعم آن ها بهره برد: رستوران قصر شهرکرد، سفره خانه سنتی چوبین شهرکرد و رستوران و کافی شاپ k2 شهرکرد. از بین این غذاهای خوش طعم و لذیذ به آبگوشت نخود (ایران کشور آبگوشت خورهای حرفه ای است. آبگوشت هایی با انواع حبوبات و سبزی های مختلف. اما آبگوشت شهر کرد با بقیه آبگوشت ها تفاوت دارد وآن اینکه با گوشت و نخود والبته قره قوروت طبخ می شود. اگر دوست دارید آبگوشت متفاوت و البته ترش بخورید این غذا را از دست ندهید.) برای سفر نوروزی به اصفهان اشاره می کنیم.

روستاها و شهرستان های چهارمحال و بختیاری برای نوروز 98

شهرستان کوهرنگ، یکی از شهرستان های استان چهارمحال و بختیاری برای سفر نوروزی به اصفهان است. مرکز این شهرستان برای سفر به اطراف اصفهان، بخش چلگرد است. شهرستان کوهرنگ به دلیل داشتن جاذبه های طبیعی فراوان و چشمه های جوشان یک شهرستان توریستی، سیاحتی، عشایری و ورزشی شمرده می شود که ماه اردیبهشت یکی از بهترین زمان ها جهت سفر به این منطقه است. مردم کوهرنگ از نژاد اصیل ایرانی و از ایل بختیاری هستند. مردم این شهر با گویش بختیاری تکلم دارند. انواع قالی و قالیچه دست باف ختیاری، چوغا بافی، وریس بافی، خورجین بافی، و بافت سیاه چادر از صنایع دستی این شهرستان به حساب می آیند. روستای دیمه، از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال بختیاری است. این روستا از اطراف به کوه ها و دشت ها محدود می شود. اقلیم آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و برفگیر هست. دیمه از ییلاق های عشایر بختیاری بوده که در قرن اخیر به روستا تبدیل شده است. چشمه دیمه معروف ترین اثر طبیعی این روستا است و از تفرجگاه های طبیعی استان به شمار می رود. در پیرامون این روستا چند اثر تـاریخی با نام های باستانی و اساطیری به جا مانده که از جـمله کـوه دیـنه کـیکاووس است. مردم روستای دیمه با گویش بختیاری سخن می گویند، دین اسلام دارند و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اراضی این روستا به دو صورت دیمی و آبی کشت و مورد بهره برداری قرار می گیرد. محصولات عمده زراعی شامل گندم، جو، یونجه و سیب زمینی هست. روستای دیمه باغداری محدودی دارد. پرورش گاو، گوسفند و بز در روستای دیمه رواج دارد و تولید گوشت قرمز و انواع لبنیات مانند شیر، ماست، کره، پنیر، کشک و غیره از مهم ترین فرآورده های دامی روستاست. روستای دیمه در محدوده کوهستانی شهرستان کوهرنگ استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. در این روستا، اکثر خانه ها در یک طبقه با دیوارهای ضخیم، سقف های مسطح و اغلب با ایوان های دل باز بنا شده اند. مصالح به کار رفته در ساخت خـانه ها شامل سنگ، چوب، ملاط گل و خشت هست. در ساخت خـانه های جدید از مصالح آهن، آجـر، سیمان، گچ، قیر و غیره استفاده می شود. سرآقاسید، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری ایران است. روستای زیبای سرآقاسید، یکی از جاذبه های تفریحی منطقه کوهرنگ بختیاری بوده که به علت طبیعت زیبای آن گردشگران بسیاری را جذب می نماید. عشایری که بعدها در این روستا ساکن شدند به هنگام قصد زیارت امامزاده سر آقا سید می گفتند: " می روم سر آقا سید " به این معنی که می روم زیارت آقا سید، مرور زمان و تکرار این اصطلاح موجب انتخاب این نام برای روستا شده است. برخی نیز معتقدند چون خانه ها در بالای امامزاده به صورت پلکانی شکل گرفته و همه به آن دید دارند، این نام برای روستا انتخاب شده است. این روستا در دهستان میان کوه موگوئی برای سفر نوروزی برای اصفهانی ها قرار دارد.

پایان با کهگیلویه و بویراحمد

پس از تفریح دو روزه عازم کهگیلویه و بویراحمد می شویم و با شهرکرد خداحافظی می کنیم. از طریق بلوار امام، بلوار مدرس، جاده بروجن-آلونی، بزرگراه خلیج فارس، جاده سیته، جاده یاسوج، بلوار شهید قرنی، بلوار امام خمینی و خیابان پاسداران به شهرستان یاسوج می رسیم و مدت این مسیر سه ساعت و هفده دقیقه است. زمانی که به یاسوج رسیدیم، مثل سفرهای قبل دنبال هتل مناسب می گردیم که از هتل های مناسب یاسوج به هتل ارم یاسوج، مهمانپذیر ولیعصر یاسوج، هتل پارسیان آزادی یاسوج و هتل جهانگردی یاسوج اشاره می کنیم. بعد از استراحتی کوتاه به سراغ دیدنی هایی می رویم که در برنامه داریم نظیر گچساران، چرام، سی سخت، پیست اسکی کاکان، میل مهریان، سد شاه قاسم و موزه مردم شناسی. برای صرف وعده ناهار و شام هم می توان به رستوران های زیر سری زد و از طعم غذاهای بی نظیر آن ها لذت برد: رستوران ونوس یاسوج، رستوران باجناق های یاسوج و رستوران گل یاسوج. از غذاهایی که برای سفر به اطراف اصفهان امتحان آن ها پیشنهاد می شود، به شله ماسی یا شله دووی (برای تهیه این غذا، پس از جوشاندن دوغ برنج را در آن می جوشانند و پونه و پیاز داغ را به آن اضافه می کنند. بعد از آن که از حالت آبکی درآمد، در سینی می ریزند. وسط سینی را خالی می کنند. هرکسی بخواهد از این غذا بخورد، کره را از وسط سینی روی غذا می ریزند و می خورد.)، شله شیری (از دیگر غذاهای سنتی بر حسب اینکه از قدیم الایام دامداری پیشه مردم این روستا بوده لذا لبنیات جایگاه ویژ های در خوراک افراد روستا داشته و شله شیری یا شیر برنج یکی از این غذاهای لبنی است. شله شیری ابتدا برنج را در آب ریخته و بعد از نرم شدن شیر را به آن اضافه می کنند و در عین حال که ساده درست می شود بسیار خوشمزه است.)، شله ماشکی (مواد اولیه این خوراک نیز ماش و برنج است، ماش را آن قدر می جوشانند تا پوست باز شود و برنج را به آن اضافه می نمایند، سپس به آن پیاز داغ اضافه می کنند. این خوراک بیش تر در زمستان تهیه می شود.) و کله جوشک (این غذا، نوعی غذای ساده است که از دوغ درست می شود. ابتدا پیاز و پونه را در روغن تفت می دهند و پس از این که پیاز قرمز رنگ شد، دوغ را به آن اضافه می کنند. معمولا به تعداد هر نفر یک لیتر دوغ استفاده می شود. سپس کمی ادویه به آن اضافه می کنند و می جوشانند. زمانی که غلیظ و سبز رنگ شد، با نان محلی آن را می خورند. این غذا بیشتر در مناطق گرمسیری در فصل بهار توسط عشایر مصرف می شود.) اشاره می کنیم. در این مقاله در کنار جاهای دیدنی اصفهان، با شهرهای همسایه آن نیز آشنا می شوید.

شهرستان های دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد برای نوروز 98

کهگیلویه و بویراحمد، یکی از استان های کشور ایران است. مرکز آن شهر یاسوج برای نوروز 98 است. مردم استان غالبا به گویش جنوبی لری صحبت می کنند. این گویش برای دیگر لر زبانان به ویژه لرهای بختیاری قابل درک است و تا سواحل شمالی خلیج فارس رواج دارد. در کنار زبان لری، زبانهای ترکی قشقایی و فارسی نیز به ویژه در شهرستان گچساران گویشوران زیادی دارند. این استان از نظر اقتصادی به عنوان ناحیه کشاورزی و دامپروری به شمار می آید. صنایع استخراج نفت گچساران و کارخانه قند یاسوج و مجتمع دنا صنعت یاسوج از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولی با این حال فعالیت های صنعتی و معدنی در این استان نسبت به سایر مناطق کشور رشد نیافت. به طور کلی صنایع موجود در این استان به دو گروه تقسیم می شوند، که عبارتند از صنایع دستی و ماشینی. بزرگترین صنعت موجود استان، صنعت نفت است. در زمینه معادن نیز این استان دارای معادن بوکسیت، مس، فسفات، گوگرد است. یاسوج از لرنشین های جنوب غربی ایران و مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد هست. این شهر همچنین مرکز شهرستان بویراحمد است و در شمال شرقی استان واقع شد. شهر یاسوج در منطقه اقلیم سردسیری واقع شده و دارای هوای معتدل متمایل به سرد است. در این شهر میزان بارش برف و باران زیاد بوده و به علت بارش فراوان برف و باران و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال از منابع آب کافی برخوردار است. گچساران از شهرستان های ایران در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد است که مردم این شهرستان به زبان فارسی و اغلب گویش لری جنوبی و بخشی نیز به زبان ترکی قشقایی صحبت می کنند. مرکز این شهرستان شهر دوگنبدان است. این شهرستان از شمال به شهرستان چرام از شمال غرب به شهرستان کهگیلویه از جنوب به شهرستان گناوه از شرق به شهرستان ممسنی و از غرب به شهرستان بهبهان محدود هست. شهر چرام، دارای آب و هوای استپ محلی است. اقتصاد چرام بر پایه تولید و بیشتر وابسته به کشاورزی نظیر کشت برنج، گندم، سیفی جات، حبوبات و مرکبات هست. همچنین در مناطق سردسیر چرام کاشت گردو و سایر مرکبات مرسوم است. تولید و فروش گیاهان دارویی نیز رواج در چرام رواج دارد. به طور کلی روستاییان با دامداری و کشاورزی و همچنین پرورش شیلات معیشت می کنند. شهر چرام، دارای شهرک صنعتی بوده که فعالیت هایی شامل تولید مواد بهداشتی، اب معدنی دارد. شهر چرام برای سفر نوروزی برای اصفهانی ها دارای معدن فسفات بوده که هنوز به بهره برداری نرسیده است. شهرستان سی سخت، شهری در 35 کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج و در استان کهگیلویه و بویراحمد ایران جای دارد. این شهر در دامنه کوه دنا بلندترین کوه رشته کوه زاگرس جای گرفته و منطقه ای گردشگری به شمار می آید. از جمله مناطق گردشگری این شهر در سفر به اطراف اصفهان می توان به بندان از آن نام برد. اقلیم سی سخت تحت تأثیر کوهستان دنا سردسیری بوده و قسمتی از پائیز و سرتاسر زمستان از برف پوشیده و همین امر موجب پرآبی منطقه سی سخت است و جویبارها و چشمه سارهای دائمی از مناطق برفی سرازیر شده و منطقه را سیراب می سازد و این منطقه را در کنار جاهای دیدنی اصفهان، برای شما جذاب خواهد کرد.

کلام پایانی به عنوان خاتمه لذت بردن از جاهای دیدنی اصفهان

بعد از سفر دو روزه به کهگیلویه و بویراحمد، سفر نوروزی به اصفهان به پایان می رسد و از طریق بلوار شهید قرنی، جاده یاسوج، جاده سمیرم-یاسوج، جاده کمربندی سمیرم، بزرگراه شهرضا-سمیرم، بزرگراه کمربندی شهرضا، بزرگراه اصفهان-شهرضا و خیابان طالقانی به جاهای دیدنی اصفهان بر می گردیم که مدت این سفر چهار ساعت و سی دقیقه است. امیدواریم سفر نوروزی به اصفهان باعث شود تا اصفهانی های عزیز در بین جاهای دیدنی اصفهان و شهرهای اطراف نوروز 98 را خاطره انگیز تجربه کنند.

کلیسای وانک، نقطه ای نورانی در قلب دیدنی های بی نظیر اصفهان

نوروز 98 کم کم از راه می رسد و بهار برای همه دست تکان می دهد. شادی و نور و زیبایی در خانه ها حکمفرما می شود و عشق و محبت جای کینه و دشمنی را در دل ها می گیرد. این بهار و نوروز 98 مهمان شهر اصفهان می شویم و از بناهای تاریخی و دیدنی آن از جمله کلیسای وانک اصفهان یا موزه کلیسای وانک دیدن می کنیم. شاید این بهار در پناه جاهای دیدنی اصفهان برای ما متفاوت و خاطره انگیز شود. همچنین شما با مطالعه این متن خواهید دانست که کلیسای وانک کجاست.

مسیحیت در قلب اصفهان دیدنی

کلیسای وانک اصفهان یا آمنا پرکیچ، نام کلیسایی در محله جلفا بوده که از نام کلیسای سورپ آمنا پرکیچ وانک جوغا در شهر نخجوان گرفته شده است. کلیسای وانک اصفهان از کلیساهای تاریخی ارمنیان اصفهان می باشد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شد. وانک در زبان ارمنی به معنی صومعه است. ارامنه، بعد از کوچ بزرگ یعنی در سال 1605 به دستور شاه عباس دوم به اصفهان آورده شدند. آن ها از بدو ورود شروع به ساختن محل زندگی کردند و در وهله اول کلیساها را بنا کردند. موزه کلیسای وانک در چهارراه حکیم نظامی، خیابان نظر شرقی قرار دارد. طرح و نقشه این کلیسا در بین جاهای دیدنی اصفهان از کلیسای سنت استپاتوس برداشته شده است. در کلیسای وانک اصفهان، تزئینات نقاشی گل و بوته و کاشی کاری و تابلوهای زیبایی از زندگانی حضرت مسیح(ع) موجود بوده و در بین جاهای دیدنی اصفهان، باشکوه است.

تاریخچه کلیسای وانک، کلیسایی باشکوه و زیبا

پس از خروج از شهر ایروان، شاه عباس دستور داد سپاهیانش عقب نشینی کنند و تمامی شهرها و روستاهای سر راه را تا مرزهای ایران ویران سازند تا به این ترتیب مانع از تعقیب سریع سپاهیان عثمانی شوند. آن ها به هر شهر و روستایی که می رسیدند، خانه ها را ویران می کردند، مزارع را آتش می زدند، دام ها را هلاک می ساختند و ساکنان آنجا را وادار به ترک خانه هایشان می کردند و آنان را کوچ می دادند. هر کس در مقابلشان ایستادگی می کرد و حاضر به رفتن نمی شد یا اینکه توان رفتن نداشت، محکوم به مرگ بود. بدین ترتیب، سپاهیان شاه عباس، اکثر شهرها و روستاهای ارمنی نشین واقع را ویران کردند. هنگامی که این جمیعت به واغارشاپات رسیدند به شاه عباس خبر رسید که دسته ای از سپاهیان عثمانی در حال نزدیک شدن به آنان هستند. شاه عباس که می دانست با این جمیعت انبوه از مردم بی دفاع نخواهد توانست در برابر این سپاهیان بایستد و بجنگد، به سرداران لشکر دستور داد که دسته های مردم را با سرعت بیشتری حرکت دهند. بنابراین، آن تعداد از جمیعت که قادر به حرکت نبودند از جمله پیران و بیماران و کودکان ناگزیر ماندند و واضح است که به چه سرنوشتی گرفتار آمدند. بالاخره شاه عباس به همراه جمعیت مهاجر ارمنی به جلفا رسید. اکنون باید از رودخانه ارس عبور می کردند. دوباره به شاه عباس خبر دادند که سپاه عثمانی به نخجوان رسیده است. با شنیدن این خبر شاه عباس که می دانست فرصت زیادی ندارد به سپاهیان خود دستور داد تا مردم را وادار به عبور هر چه سریع تر از رودخانه کنند. رودخانه خروشان بود و خطرناک و مردم یا باید عبور می کردند یا در آنجا منتظر رسیدن قشون عثمانی می ماندند که در آن صورت مرگشان حتمی بود. به ناچار عبور از رودخانه را انتخاب کردند. از حدود سیصد و پنجاه هزار تن از ارمنیان به تعداد سیصد هزار تن از آنان در رودخانه غرق شدند. اگر چه شاه عباس بخش اعظمی از ساکنان ارمنی شهرها و روستاهای کشور ارمنستان را به ایران کوچ داد، اما این بدان معنا نبود که این سرزمین ها خالی از سکنه شدند. هنوز بسیاری از ارمنیان در شهرها و روستاهای این نواحی سکونت داشتند. ارمنیان پس از استقرار در جلفای اصفهان درصدد ایجاد تأسیسات اجتماعی و بناهای مذهبی خود برآمدند و با سرمایه های نقدی و خودیاری مردم نخست به ساختن موزه کلیسای وانک، نظیر همان کلیسایی که در جوغا داشتند و با همان نام همت گماشتند. همزمان با ساختن موزه کلیسای وانک، کلیسای کوچکی نیز در بخش جنوب غربی آن ساختند. کلیسای وانک اصفهان در بین جاهای دیدنی اصفهان، مدت پنجاه سال مورد استفاده روحانیون قرار گرفت. در سال 1655 میلادی در محل کلیسا شروع به ساخت کلیسای فعلی کردند و در سال 1664 میلادی آن را به پایان رساندند. این مقاله شما را آگاه خواهد کرد که کلیسای وانک کجاست.

اوج معماری و هنر در کلیسای تاریخی وانک

قبل از اینکه بدانید کلیسای وانک کجاست، باید بدانید که مساحت کلیسا 8731 متر مربع بوده و برای نوروز 98 دیدنی است. در دو سوی در ورودی وانک دو اتاق برای پذیرایی ساخته اند. در بالای در ورودی، برج ناقوس در سه طبقه بنا شده که در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سیصد کیلوگرم قرار دارد. در چهار سوی برج، چهار صفحه مدور ساعت نصب شده که قطر هر صفحه 104 سانتی متر است. این برج ناقوس و ساعت آن را ماردیروس هوردانانیان در سال 1931 میلادی به کلیسا هدیه کرده است. کلیسا برخلاف کلیساهای کهن ارمنی که بیشتر با سنگ ساخته شده، با خشت خام بنا گردیده است. دیوار بیرونی کلیسای وانک اصفهان در بین جاهای دیدنی اصفهان، با آجر و دیوار درونی آن را با اندود گچ که بر روی آن نقاشی و تزیین شده پوشانده اند. کلیسا دارای دو گنبد است. گنبد کوچک بر روی محل استقرار عامه مردم قرار دارد و گنبد بزرگ بر روی قسمت مقدم محراب کلیسا ساخته شده است. گنبد کلیساهای کهن ارمنی مخروطی شکل بوده، ولی گنبد کلیسای وانک شبیه گنبد مساجد ایرانی عصر صفوی ساخته شده و تمامی دیوارها، طاق نماها، طوق گنبد، داخل گنبد و تمامی زوایای کلیسا با رنگ روغن نقاشی و تزئین شده است. بیشتر دیوارنگارهای موزه کلیسای وانک، مضامینی از انجیل مقدس دارد و تصاویری از بدو تولد تا عروج عیسی مسیح بر آن ها نقش بسته است. بر روی بخشی از دیوارهای کلیسا در بین جاهای دیدنی اصفهان روز رستاخیز، داوری روز رستاخیز و بهشت و دوزخ دیده می شود. هزینه کلیه تزئینات و نقاشی ها و تذهیب های کلیسا را شخصی به نام خواجه آودیک استپانوس تقبل و تأمین کرد. نقاشان این تصاویر همگی استادان ارمنی بودند که از آن جمله خلیفه هوانس مرکوز و کشیش استپانوس و استاد میناس را می توان نام برد. کلیسای وانک در بین جاهای دیدنی اصفهان، دارای بخش های مختلفی نظیر چاپخانه، کتابخانه، اماکن اداری و موزه است. این متن به شما خواهد آموخت که کلیسای وانک کجاست.

حرم امام هشتم، نگینی بر انگشتر دیدنی های مشهد

بهار، زیباترین فصل سال است. فصلی که درختان سر از خوابی طولانی بر می دارند و آبستن شکوفه ها می شوند. زمین شور گذشته را از سر می گیرد و عازم مهمانی بهار می شود. چه بهتر که برای نوروز 98 خود و خانواده برنامه ای نو داشته باشیم. شهر مشهد مقدس، هر ساله در این ایام میزبان هزاران عاشق خسته است که به مهمانی امام مهر و پاکی می روند. چه بهتر که ما هم مهمان او باشیم تا سالی نکو را تجربه کنیم. با من همراه شوید تا در تور جاهای دیدنی مشهد شما را به قسمت های مختلف حرم امام رضا ببرم. در این مقاله همچنین از محل دقیق قبر امام رضا در حرم و مساحت کل حرم امام رضا نیز آگاهی خواهید یافت.

مشهد، پناهگاه هزاران زائر خسته

مشهد، شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان، پایتخت ایران بود. جاهای دیدنی مشهد با 351 کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران بعد از شهر تهران است. این شهر به واسطه وجود حرم علی بن موسی الرضا، هشتمین امام مذهب شیعه، سالانه پذیرای بیش از 27 میلیون زائر از داخل و دو میلیون زائر از خارج از کشور است. شهر مشهد در حوزه رودخانه کشف رود و در دشت مشهد بین کوه های هزار مسجد و بینالود گسترده شده است. شهر مشهد، دارای آب و هوای متغیر اما معتدل و متمایل به سرد و خشک بوده و از تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد و مرطوب برخوردار است. واژه مشهد به معنی شهود، حضور و شهادتگاه هست. علی بن موسی الرضا پس از قتل به دست مأمون عباسی در سال 202 هجری قمری در آرامگاه هارونی سناباد به خاک سپرده شد. از آن پس سناباد نوغان به نام مشهدالرضا خوانده شد و به مرور زمان بر پهنه آن، به ویژه در زمان شاه طهماسب صفوی افزوده گشته و مردم شهر توس به مشهد کوچ داده شدند و به مرور زمان نام مشهد بر این شهر ماندگار شد. گفتنی است که نام مشهد اولین بار توسط سلطان محمود غزنوی به این شهر داده شد. مشهد، دارای یک فرودگاه بین المللی، یک ایستگاه راه آهن و سه پایانه اتوبوسرانی بوده که ارتباط آن با شهرهای دیگر را ممکن می سازد. حمل و نقل داخلی مشهد، توسط سامانه تاکسیرانی و اتوبوس رانی و قطار شهری انجام می شود. اقتصاد مشهد متکی به صنعت، کشاورزی و گردشگری مذهبی با محوریت حرم امام رضا (ع) است. در کنار آن، وجود مراکز تجاری بزرگ و امکانات پزشکی قابل توجه، موجب رونق گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت در این شهر شد. بیش از 93٪ مردم مشهد فارسی زبان هستند و لهجه مشهدی یکی از لهجه های مهم و تأثیرگذار فارسی به شمار می آید و به نوعی خاستگاه ادبیات اصیل شاعران ایران چون فردوسی، عطار و خیام است. این لهجه را شاخه ای از فارسی دری می دانند و بسیاری از واژگان گمشده این زبان را می توان در گفتار عامیانه مشهدی ها جست وجو کرد. این شهر، در سال 1388 رسما به عنوان پایتخت معنوی ایران انتخاب شد. بیشتر مردم شهر مشهد، مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. این موضوع به واسطه وجود حرم علی بن موسی الرضا در بین جاهای دیدنی مشهد نیز تشدید شده است. با این حال، اقلیت های دینی دیگری نیز در مشهد وجود داشته یا دارند. مشهد به دلیل وجود منابع معدنی مختلف و تمرکز مراکز تولیدی و صنایع خوراکی، نساجی، برق، الکترونیک، شیمیایی، دارویی، سلولزی و صنایع دیگر فلزی و غیر فلزی، بویژه صنایع دستی دارای اهمیت بوده و صنایع دستی مهم آن از جمله فرش بافی (قالیچه و گلیم)، شعربافی، نمدمالی، پوستین دوزی، سنگ تراشی، قلمزنی روی سنگ، سفالگری، سبد و حصیرباف، فرآورده های چوبی، فلزی و نقاشی روی چرم مورد توجه زائران و مسافران است. در شهر مشهد به عنوان صنعتی ترین قسمت استان خراسان، بیشترین فعالیت های اقتصادی در بخش کشاورزی، صنایع غذایی، صنایع ساختمانی، نساجی و پوشاک است. صنایع غذایی فعالیت اساسی را در بخش صنعت مشهد تشکیل می دهد و مشهد در صنعت قند کشور مقام برجسته ای دارد و یکی از صادرات عمده مشهد به خارج از منطقه قند تولیدی در این شهر است.

بارگاهی امن و آسمانی برای نوروز 98

حرم امام رضا در بین جاهای دیدنی مشهد در مرکز شهر مشهد است، مدفن علی بن موسی الرضا، امام هشتم شیعیان که امامی است که نزد مسلمانان شیعه به عنوان حرم و مکانی مقدس گرامی داشته می شود. از بناهای پیوسته برجسته آن به مسجد بالاسر(مدفن امام رضا) و مسجد جامع گوهرشاد اشاره می کنیم. حرم امام رضا، مجموعه ای است با کانون آرامگاه علی بن موسی الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه ها، رواق ها، صحن ها، کتابخانه و موزه ها را دربر می گیرد. حرم رضوی، یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان را شکل می دهد، به گونه ای که مساحت آن یک میلیون مترمربع و ظرفیت آن 700 هزار نفر است. از دوره تیموریان هم زمان با نوسازی بسیاری از بناهای کهن خراسان در توس، هرات و نیشابور به این مکان نیز توجه ویژه ای شد. مساحت کل حرم امام رضا از 12 هزار مترمربع در گذشته به مساحت کنونی رسیده است. زیباترین و فاخرترین هنرهای ایرانی در بین جاهای دیدنی مشهد مانند آینه کاری، مقرنس بندی و کاشی کاری برای تزئین قسمت های مختلف حرم امام رضا به کار گرفته شده است. 

زیبایی حرم آسمانی

گنبد و ضریح امام رضا از طلا ساخته شده و تماشای کبوترانی که روی گنبد طلایی می نشینند و در آسمان بالای آرامگاه پرواز می کنند، برای گردشگران خارجی تماشایی به نظر می رسد و یکی از احساسی ترین چشم اندازها در بین جاهای دیدنی مشهد را به گردشگران می نمایاند. محل دقیق قبر امام رضا در حرم، در بالای سر مدفن هارون در زیر گنبدخانه بخش مرکزی و اصلی مجموعه آستان قدس واقع شده است. نخستین سنگ مدفن آرامگاه مربوط به 516 هست. این سنگ به طول 40 سانتی متر و عرض 30 سانتی متر و قطر 6 سانتی متر از جنس مرمر است. روی این سنگ علاوه بر نقش محراب کلماتی شبیه خط کوفی دیده می شود که از لحاظ قدمت و اهمیت خط کوفی آن بسیار ارزش دارد. دومین سنگ مدفن هم اکنون بر روی محل دقیق قبر امام رضا در حرم در سرداب قرار دارد و از جنس مرمر آهکی سفید رنگ است. سومین سنگ مدفن سنگی از معدن توران پشت یزد به رنگ سبز چمنی و وزن 3600 کیلوگرم است که بر طبقه همکف موجود بوده و هم زمان با نصب ضریح پنجم در سال 1379 در طبقه همکف در حرم قرار داده شد.

صندوق های روی مدفن

صندوق اول از اوایل قرن ششم ه.ق به شکل چوبی روی مرقد امام در بین جاهای دیدنی مشهد وجود داشته است. این صندوق از جنس چوب اعلا و با روکش و بست هایی از جنس نقره تزیین شده بود. این صندوق در سال 500 ه .ق توسط انوشیروان زرتشتی از اهالی استان اصفهان به مرقد امام رضا تقدیم شد. صندوق دوم پس از پوسیده شدن صندوق اول، از چوب فوفل با روکش و میخ های طلا توسط شاه عباس صفوی بر روی مرقد نصب شد. بر لبه فوقانی آن، صفحه ای از طلا به خط علیرضا عباسی نوشته شد. این صندوق قرن ها در سرداب مانده و پوسیده شده، تا اینکه در سال 1311 هجری شمسی آن را بیرون آورده و بست هایی سیاه شده را جلا دادند. طلای صندوق را زیر نظر عالمان وقت، صرف خرید املاکی برای وقف آستان شد و این صندوق اکنون در موزه نگهداری می شود. صندوق سوم در سال 1311 خورشیدی از سنگی از جنس مرمر لیمویی از معدن شاندیز به هزینه حاج حسین حجار باشی زنجانی به جای صندوق دوم قرار داده شد. در سال 1379 به کلی صندوق سوم برداشته شد و به جای آن سنگ مدفن یک متری سبز رنگی قرار داده شد.

ضریح زیبا و ماندنی

نصب ضریح به عنوان بخشی از مساحت کل حرم امام رضا از دوره صفویه بوده و از آن زمان تاکنون پنج ضریح برای مدفن علی بن موسی الرضا ساخته و نصب شده است. نخستین ضریح در بین جاهای دیدنی مشهد از جنس چوب و طلا و نقره بوده و مربوط به اواسط قرن دهم است که در دوران صفویه و در سال 957 ه .ق ساخته و نصب شد. در کتیبه دور آن سوره هل اتی به خط ثلث نگاشته شده است. دومین ضریح پس از فرسوده شدن ضریح نخستین از جنس فولاد مرصع معروف به نگین نشان در سال 1160 ه .ق توسط شاهرخ میرزا به حرم هدیه گردید که مزین به یاقوت و زمرد بود. در کتیبه سر در ورود به ضریح به خط نستعلیق طلایی نوشته ای زیبا دیده می شود. این ضریح بیشتر از 267 سال است که بر مرقد علی بن موسی الرضا نصب است. به دلیل وقف دائم بودن این ضریح، پس از نصب ضریح سوم و چهارم این ضریح در زیر این دو قرار داشت اما در هنگام نصب ضریح پنجم آن را به سرداب منتقل کردند و هم اکنون در زیر ضریح چهارم در سرداب بر روی مدفن قرار دارد. سومین ضریح در سال 1238 ه .ق و در زمان فتحعلی شاه از جنس فولادی ساده به ارتفاع دو متر بر روی ضریح دوم نصب شد. این ضریح در بین جاهای دیدنی مشهد دارای ورقه های طلاکوب و طوق های طلای جواهر نشان است و بر روی آن سوره هل اتی و سوره یس به خط ثلث نوشته شد. این ضریح در طرف پایین پا، در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود که در سال 1338 خورشیدی به علت پوسیدگی پایه هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد و به جای آن ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان نصب شد. چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره معروف به شیر و شکر در سال 1338 خورشیدی بر روی مدفن جایگزین ضریح سوم شد، به نحوی که ضریح دوم را دربرمی گیرد. در چهار گوشه ضریح، چهار خوشه انگور از جنس طلا نصب شده بود. بر صفحاتی از طلا سوره یس به خط ثلث نگاشته شده و دور ضریح را در بر گرفته بود. این ضریح به مدت 41 سال بر روی مرقد قرار داشت و درنهایت در سال 1379 به موزه آستان انتقال پیدا کرد. پنجمین ضریح به علت ساییدگی شبکه های ضریح چهارم و سست شدن ارکان آن قرار گرفت. در بین سال های 1372 تا 1379 ضریح به وزن 12 تن و از فولاد و چوب گردو ساخته شد. بر روی این ضریح سوره هل اتی و سوره یس با خط ثلث طلا و نقره نوشته شده است. کار قلمزنی و زرگری قسمت های مختلف حرم امام رضا برعهده خداداد اصفهانی و کار خطاطی آن برعهده موحد قرار داشت.

مناره و سرداب، بخش مهم مساحت کل حرم امام رضا

در گذشته کف حرم در میان جاهای دیدنی مشهد، نسبت به سطح زمین اطراف حدود دو متر گودتر بوده و با توجه به بالاتر آمدن کف حرم در طول دوران های مختلف این اختلاف شدیدتر شد و باعث شد تا سردابی به شکل زیرزمین شکل گیرد. مدفن علی بن موسی الرضا حدود سه متر در زیر ضریح اصلی که در طبقه همکف حرم موجود است، در سرداب واقع شده که سقف سرداب همان کف طبقه همکف حرم است. مناره یا گلدسته از مهمترین بناهای معماری بوده که جایگاه ویژه ای در فرهنگ معماری و آداب اجتماعی ایران دارد، بنابراین پیش از آنکه مناره ها به منظور اذان گفتن در کنار مساجد ایجاد شود به عنوان برج های راهنما برای هدایت مسافران ایجاد می شده است. با احتساب دو مناره مسجد گوهرشاد جمعا، دوازده مناره در بناهای حوزه حرم وجود دارد. در مجموعه قدیمی آستان قدس دو مناره وجود دارد. یکی در جنوب صحن انقلاب و نزدیک به گنبد طلا و دیگری در مقابل و قرینه آن، در شمال صحن انقلاب و بالای ایوان عباسی است. این دو مناره در بین جاهای دیدنی مشهد هر دو با روکش طلا تزیین شده اند. در کتیبه گلدسته بالای ایوان عباسی معروف به گلدسته نادری نیز، صلوات بر امامان بر خشت های زراندود و به خط ثلث نوشته شده و برای نوروز 98 دیدنی است.

کلام آخر

همراهان عزیز امیدوارم با معرفی و شرح قسمت های مختلف حرم امام رضا، این حریم را در برنامه نوروز 98 خود و خانواده قرار دهید و مهمان امام پاکی و مهربانی باشید.

سی و سه پل اصفهان، شاهکاری در میان زیبایی های نصف جهان

سی و سه پل اصفهان یکی از چند معماری و بنای شکوهمند شهر اصفهان است که شاید بدون گزافه گویی بتوان معماری سی و سه پل را شکوهمند ترین هنر معماری این شهر دانست. سی و سه پل اصفهان با نظارت و هزینه یکی از سرداران به نام زمان صفویه در سال 1005 هجری بنا گردید و لقب بلند ترین پل را به خود اختصاص داد. الله وردی خان نام سازنده این پل است که در زمان شاه عباس صفوی دارای درجه سپهسالاری بوده و بنا به برخی روایت ها این پل در بین جاهای دیدنی اصفهان را به دستور پادشاه ساخته است. با مراجعه به کتاب تاریخ عالم آرای عباسی به این جملات بر می خوریم که در وصف تاریخچه سی و سه پل نگاشته شده و بیان داشته که دارای چهل چشمه بوده و از هر یک آب خارج می شده است. در وصف معماری سی و سه پل گردشگران خارجی بسیاری نوشته و گفته اند. از جمله لرد کرزن در خاطرات خود می نویسد: انسان انتظار ندارد برای دیدن با شکوه ترین پل دنیا، باید به ایران سفر کند و شاردن، بنای سی و سه پل را در بین جاهای دیدنی اصفهان، شاهکار معماری و شگفت آفرین خوانده است.

نحوه ساخت بنای سی و سه پل

این سازه استوار بر روی زاینده رود که در زمان خود اوج علم مهندسی را در طراحی و ساخت خود جای داده، 300 متر طول و 14 متر عرض دارد و شالوده آن با سنگ و آهک کار شده و سپس با آجر و گچ بالا رفته است. این بنای عضیم در بین جاهای دیدنی اصفهان دارای شش معبر است. برای عبور سواره و گردونه ها راه وسط قرار داده شده و دو طرف پل که از میان گالری های زیبا می گذشته به پیاده ها احتصاص یافته یود. پشت بام های سی و سه پل اصفهان از دو طرف نرده گذاری شده بود تا هنگام طغیان رود تبدیل به تفرجگاهی بی بدیل شود و آخرین معبر هم پل های ظریفی بود که از زیر به هم متصل بودند تا هنگام کم آبی محل عبور و مرور باشند. ساختار اصلی و معماری سی و سه پل در حال حاضر تغییر چندانی نکرده و به همان شکل است.

پیشینه تاریخی بنای سی و سه پل اصفهان

سی و سه پل اصفهان در گذر این سال ها نام های زیادی را بر خود دیده که هر کدام وجه تسمیه خاصی دارد که شنیدنش خالی از لطف نیست. پل شاه عباسی به دلیل آنکه دستور ساختن این پل را داده بود، یکی از اسامی معروف در تاریخچه سی و سه پل است. به احترام سازنده آن، این پل را گاهی پل الله وردی خان نامیده اند و از آن جایی که این بخش معبر عبوری اهالی جلفا بوده با نام پل جلفا نیز شهره است. پل چهل چشمه و سی و سه چشمه نیز از نام های دیگر آن است که به دلیل وجود چهل چشمه در گذشته و سی و سه چشمه در زمان های بعدتر، این نام ها بر آن نهاده شده است. سی و سه پل در بین جاهای دیدنی اصفهان محل اتصال چهار باغ کهنه عباسی به باغ هزار جریب و عباس آباد بوده است. روی این بنای شکوهمند جشن آبریزگان و آب پاشان برگزار می شده و همواره محلی بوده برای جمع شدن شعرا و بزرگان و رجال و حتی پادشاهان. البته یکی از مراسم مهمی که در تاریخچه سی و سه پل صورت می گرفته، مراسم گلریزان بوده است که بر سر راه پادشاه و هیئت همراه گل می ریختند و در ایام عید نوروز، هفت شبانه روز روی این پل و در بین جاهای دیدنی اصفهان، جشن و چراغانی و پایکوبی بر قرار بوده است. ارامنه اهالی محله قدیمی جلفا نیز مراسم خاج شویان خود را در حوالی سی و سه پل برگزار می کردند.

اسکندر بیک

البته در مورد سال دقیق ساخت این بنا اختلافات فراوانی وجود دارد ولی آن چیزی که قدر مسلم است، این است که شاه عباس صفوی در سال 1018 روی سی و سه پل اصفهان جشن گلریزان را انجام داده، اما برای بهتر فهمیدن دلیل اختلافات سال اتمام این مجموعه سترگ به چند منبع تاریخی رجوع کرده و آن ها را بیان می کنیم. اسکندر بیک، نویسنده تاریخ عالم آرا در تشریح وقایع سال 1011 هجری چنین آورده است: در انتهای خیابان باغی بزرگ و وسیع، پست و بلند، نه طبقه جهت خاص پادشاهی طرح انداخته بباغ عباس آباد موسوم گردانیدند و پل عالی مشتمل بر چهل چشمه به طرز خاص، میان گشاده که در هنگام طغیان آب در کل، یک چشمه به نظر در می آید، قرار دادند که بر زاینده رود بسته شده هر دو خیابان بیکدیگر اتصال یابد. از سوی دیگر در تاریخ اصفهان، حاج میرزا حسن خان انصاری در شرح اتفاقات سال 1008 هجری چنین می نگارد: شاه عباس به اصفهان برگشت، الله وردیخان را فرمود پل زاینده رود را با عمارات دیوانی بساخت. البته در ماده تاریخ این بنا در بین جاهای دیدنی اصفهان، سال دیگری برای ساخت دارد و در حکمی که از سال 1004 هجری به جا مانده، الله وردیخان به حکومت فارس منسوب شده اما با همه این احوال، این معماری شکوهمند بی شک تحت نظارت الله وردیخان سپهسالار ساخته شده و بنایی است شکوهمند که اوج هنر معماری در زمان صفویه را نمایان کرده است.

آثار ملی ایران

از نکات تاریخی جالب درباره سی و سه پل اصفهان این است که در دوره صفویه، ارامنه حق عبور از آن را نداشتند و تنها می توانستند به نزدیکی آن بیایند و با جمع شدن در میدانی در اوایل پل به تجارت و فروش و معاوضه محصولات خود با صنعتگران اصفهانی مشغول شوند. معمار معماری سی و سه پل، استاد حسین بنا اصفهانی بوده که پسرش محمدرضا، معمار مسجد شیخ لطف الله است. پایه های سی و سه پل به گونه ای ساخته شده که در اثر رطوبت، محکم تر و پا بر جاتر می شوند. این اثر در 15 دی ماه سال 1310 در زمره آثار ملی ایران با شماره 110 به ثبت رسید.

خطری جدی

متاسفانه، این بنای هنری و زیبا در معرض خطر قرار دارد. کندن تونل مترو و خشکی های مداوم زاینده رود باعث شده تا ترک های فراوانی به جان سی و سه پل بی افتد و این اثر به جا مانده از دوران پر جبروت صفویه دچار نشست شود. این ترک ها و نشست ها، تنها گریبان گیر این بنای تاریخی نیست و تمام پل های ساخته معماران عصر صفوی، که بر روی زاینده رود اصفهان بنا شده اند را هدف گرفته، اما وضعیت سی و سه پل از همه اسف بارتر است، چرا که باقی پل های بنا شده بر روی زاینده رود بر بستری سنگی بنا شده اما برای اینکه سی و سه پل در بین جاهای دیدنی اصفهان به عنوان ستون فقرات شهر بر روی بستری از شن و ماسه باشد زاینده رود را منحرف و قوسی شکل کرده اند. به همین دلیل، پایه های پل را شمع کوبی کرده اند آن هم با عمقی در حدود 30 متر و ملات این شمع کوبی ها با هنرمندی فراوان جوری طراجی شده که برای بقا احتیاج به آب دارند. همین امر باعث شده تا زوال سی و سه پل بیشتر و زودتر از باقی پل های اصفهان باشد و دل هر ایرانی وطن دوستی را به درد آورد. سی و سه پل اصفهان، حتی بر روی بستر خشک رودخانه زاینده رود صلابت و زیبایی خود را فریاد می زند و هنوز هم با قدم زدن بر روی این بنای تاریخی، می توان پی به عظمت و شکوه آن برد. امیدواریم هر چه سریع تر برای این نماد شهر اصفهان و شکوه و جلال دوران صفوی ایران فکری شود و بماند برای آیندگان.

میدان نقش جهان، زیبایی منحصر بفرد در قلب اصفهان

میدان نقش جهان اصفهان که اکنون به نام میدان امام خوانده می شود، در زمان شاه عباس اول صفوی در قسمت جنوبی شهر با هدف گسترش و توسعه شهری بنیان نهاده شد و تدریجا جای مرکز قدیمی شهر (میدان کهنه) را گرفت. میدان نقش جهان اصفهان به گفته جهانگردان دوره های تاریخی مختلف، از زیباترین میدان های جهان به شمار می آید. نام این میدان از باغ معروفی به نام نقش جهان برگرفته شده که پیش از احداث آن در این محل قرار داشته است. معماری میدان نقش جهان، به شکل مستطیلی است که 500 متر طول و حدود 165 متر عرض دارد. به جز جاهای دیدنی اصفهان در چهار گوشه میدان، دور تا دور بقیه قسمت های آن را غرفه های دو طبقه احاطه کرده و غرفه های زیرین آن به شکل حجره هایی هستند که در آن ها عموما فروشندگان به عرضه صنایع دستی و یادگارهای اصفهان مشغولند. سردر بازار قیصریه اصفهان واقع در شمال میدان نیز سردر ورودی بازار عظیم و شگفت آور اصفهان بوده و هست. حضور مسجد امام در جنوب، مسجد شیخ لطف الله در شرق، کاخ عالی قاپو در غرب و سردر بازار قیصریه در شمال میدان نقش جهان باعث شده که این میدان در طول تاریخچه میدان نقش جهان نقش سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مهمی را بازی کند. میدان نقش جهان اصفهان در دوران صفوی محل برگزاری مراسم مختلف از قبیل جشن ها، رژه قشون و مسابقات مختلف ورزشی از قبیل چوگان و تیراندازی بوده و امروز نیز دو دروازه سنگی چوگان واقع در شمال و جنوب آن یادآور اهمیت اجتماعی و فرهنگی این میدان در ادوار گذشته است. با همگردی همراه باشید تا بناهای اصلی میدان نقش جهان را در بین جاهای دیدنی اصفهان بشناسیم.

عالی قاپو

نام عالی قاپو را معمولا همانند باب عالی عثمانی به معنای دروازه بزرگ می دانند اما بعضی نیز آن را صورت مقلوب علی قاپو به معنای (در علی) دانسته اند از آن رو که شاه عباس یکی از درهای حرم مطهر حضرت علی (ع) را به منظور تبرک در مدخل این کاخ نصب کرده است. کاخ عالی قاپو، در عهد صفویه دولتخانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه خوانده می شد. کاخ عالی قاپو در بین جاهای دیدنی اصفهان از بناهای منحصر به فرد عصر صفوی است که به دستور شاه عباس اول در ربع اول سده یازدهم قمری بنا شده و در ضلع غربی معماری میدان نقش جهان قرار دارد. این کاخ در زمان صفویه محل پذیرش سفرا و میهمانان عالیقدر پادشاه بوده است. از قسمت های بسیار جالب تاریخچه میدان نقش جهان می توان اتاق صورت یا اتاق موسیقی را نام برد که در آن خاصیت آکوستیک گچ بری ها برای انعکاس طبیعی نغمه های نوازندگان استفاده شده است. تزئینات گچ بری این اتاق که بزرگترین اتاق عمارت است، تماما به شکل ظروف مختلف مانند جام و طراحی و تنگ و غیره طراحی شده که مجموعا آن ها جدا از تزئین، عمل انعکاس صوت را به نحو طبیعی انجام می دهد. کاخ دارای 5 طبقه است و با آثار ارزشمندی از نقاشی ها و گچ بری های هنرمندان طراز اول زمان خود تزئین شده که از میان آن ها می توان از مینیاتورهای رضا عباسی، نقاش معروف معاصر شاه عباس نام برد. احداث ایوانی با 18 ستون در طبقه سوم کاخ از اقداماتی بود که در زمان شاه عباس دوم به انجام رسید. این ایوان رو به معماری میدان نقش جهان و دارای ستون ها و نرده های چوبی است و در وسط آن و در بین جاهای دیدنی اصفهان حوضی مسی قرار دارد.

بازار قیصریه

بازار اصفهان، بهترین نمودار گسترش این شهر در طول تاریخ می باشد و از بناهای اصلی معماری میدان نقش جهان می باشد. این بنا، نخستین بار در ضلع جنوب غربی مسجد جامع و میدان کهنه شکل گرفت و در طول قرون به سراها و راهروهای آن افزوده شد. تاریخچه بازار اصفهان در بین جاهای دیدنی اصفهان به قرن پنجم هجری باز می گردد، اما بنای کنونی آن بازمانده دوران صفوی است. در این دوران، بازار قیصریه در ضلع شمالی میدان نقش جهان اصفهان و به قصد جایگزینی این میدان به جای میدان کهنه احداث شد و با گسترش آن به بازار کهنه متصل گردید. هنوز هم می توان در سردر بازار قیصریه به تزئینات نقاشی دیوارها و سقف مقرنس آن را که یادآور تاریخچه کهن این بازار است، مشاهده کرد تا اوایل قرن حاضر نقاشی روی دیوارها که تصاویری از جنگ های شاه عباس و همچنین مردان و زنان اروپایی بوده، وجود داشته است. امروزه در جبهه غربی سردر نقاشی هایی با صحنه شکارگاه شاه عباس وجود دارد. در دوران صفویه در طرفین سردر قیصریه اماراتی به نام نقاره خانه وجود داشت که در اواخر دوره قاجار تخریب شد. بازار قیصریه در بین جاهای دیدنی اصفهان از نظر استحکام و زیبایی در ایران کم نظیر است. مهمترین و زیباترین چهارسوهای اصفهان چهار سویی است که در قسمت وسط این بازار واقع شده و از زمان شاه عباس به جا مانده است. این بازار در تاریخچه میدان نقش جهان امروزه مرکز فروشندگان انواع پارچه های قلمکار و بافتنی های دستی اصفهان است. بنابر شواهد تاریخی، بازار قیصریه که از زیباترین قسمت های تاریخچه میدان نقش جهان در زمان صفویه بوده در عهد شاه عباس به راسته جواهرفروشان و لعل تراشان اختصاص داشته است.

مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله که در ضلع شرقی میدان نقش جهان واقع شده، از شاهکارهای بی بدیل هنر معماری و کاشیکاری قرن یازدهم هجری قمری به شمار می آید. این مسجد به فرمان شاه عباس اول صفوی در سال 1011 هجری قمری بر روی خرابه های یک مسجد قدیمی بنا شده و آن را به نام شیخ لطف الله میسی عاملی که در این مسجد امامت داشته خوانده اند و از زیباترین جاهای دیدنی اصفهان محسوب می شود. تناسب اندازه ها، طراحی قدرتمند و اجرای بی نقص تک تک اجزای مسجد شیخ لطف الله در زمره معدود مساجد ایرانی است که مناره ندارد و این خود بر یگانگی و منحصر به فرد بودن آن می افزاید. معمار این بنای بی نظیر به استناد کتیبه محراب، محمدرضا ابن استاد حسین بنای اصفهانی بوده و در آن کتیبه هایی به خط علیرضا عباسی و باقر بنا با اشعار شیخ بهائی و شیخ لطف الله دیده می شود. در داخل گنبد کتیبه کمربندی بسیار زیبایی وجود دارد که به خط علیرضا عباسی خوشنویس شهیر و یگانه عصر صفوی است.

مسجد جامع عباسی

یکی از مهمترین بناهای اصلی معماری میدان نقش جهان که به اعتقاد بسیاری از لحاظ عظمت بنا، معماری و کثرت تزئینات زیباترین مساجد ساخته شده در ایران به شمار می آید. این مسجد که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده در ادوار تاریخی مختلف به نام های مسجد سلطانی جدید و جامع عباسی شهرت داشته است. بنای آن در 15 صفر 1020 قمری (19 آوریل 1616 میلادی) در سومین مرحله از اجرای طرح میدان نقش جهان به فرمان شاه عباس بزرگ آغاز و در حدود سال 1407 قمری (1637 میلادی) در دوران سلطنت شاه صفوی به پایان رسید. مسجد امام چهار ایوانی است که ابعاد آن، بدون در نظر گرفتن زیربنای مدخل، 130*100 متر می باشد. دو مناره باریک و بلند واقع در ایوان جنوبی مسجد هریک 48 متر ارتفاع دارند. ارتفاع گنبد 52 متر از سطح زمین است و قطر خارجی آن 25 متر می باشد. شگفت اینکه، با وجود عظمت و گستردگی ابعاد بنا و پیچیدگی ساختمان مسجد، تناسب اجزای آن به حد کمال رعایت و قرینه سازی در آن به بهترین نحو انجام شده است. طراحی بنای مسجد به احتمال زیاد به دست استاد بدیع الزمان تونی انجام شده و به روایت کتیبه سردر مسجد استاد علی اکبر اصفهانی معمار و مهندس بنا بوده است. شکوه و زیبایی مسجد امام گذشته از نبوغ در معماری و عظمت بنا، مدیون تزئینات کاشی کاری کم نظیر آن است. سردر ورودی بنا که شاهکاری از هنر کاشی کاری در دوران صفوی به شمار می آید، شامل کاشی های معرق اعلائی است که با طرح های اسلیمی متنوع و کتیبه هایی به خط معروف ترین خوشنویسان عهد صفوی، ورودی را زینت داده اند. تزئینات دیگر بخش های ساختمان در بین بخش های معماری میدان نقش جهان، از کاشی های خشتی هفت رنگی است که در آن ها عموما درجات مختلف رنگ ها ترجیح داده شده اند.

قدیمی ترین بناهای اصفهان و عالمی شیرین از تاریخگردی

شهر اصفهان، مهمترین شهر گردشگری ایران است که در تمام دنیا شناخته شده و گردشگران زیادی را به سمت خود جذب کرده است. شاید بتوان اصلی ترین جاذبه اصفهان را کهن ترین بناهای اصفهان دانست که قدمت برخی از آثار تاریخی اصفهان به بیش از هزار سال پیش می رسد. کتاب لونلی پلنت (Lonely Planet) که یکی از مشهورترین مراجع گردشگری در تمام دنیا محسوب می شود، در نسخه راهنمای ایران، تصویری از مسجد شیخ لطف الله اصفهان را بر روی جلد کتاب به چاپ رسانده و از اصفهان به عنوان مهمترین مقصد گردشگری در ایران نام برده است. از جمله مشهورترین آثار باستانی اصفهان می توان به منارجنبان، سی و سه پل، پل خواجو، کاخ چهل ستون اشاره کرد که تعدادی از جاهای دیدنی اصفهان به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده اند. به غیر از این بناهای تاریخی که همه ما نام آن ها را می دانیم و از شکوه و جلال آن ها مطالب بسیاری شنیده ایم، بناهایی نیز در اصفهان وجود دارند که ناشناخته مانده و در بین عظمت بناهای دیگر مظلوم واقع شده اند. در این بخش قصد داریم به معرفی کهن ترین بناهای اصفهان پرداخته و اطلاعاتی در مورد هر یک از آن ها را در اختیارتان قرار دهیم تا در سفر خود بتوانید از جاهای دیدنی اصفهان بازدید کرده و با تاریخ و هنر بی نظیر اصفهان بیشتر آشنا شوید.

اصفهان، تاریخی ترین شهر ایران

اصفهان یکی از مهمترین شهرهای ایران است که هنر و معماری جاهای دیدنی اصفهان در تمام دنیا بی نظیر می باشد. در مورد تاریخ و قدمت آثار تاریخی اصفهان، می توان نام های مختلف آن را مورد بررسی قرار داده و مدارک موجود در این زمینه را مطالعه نمود. با توجه به این مدارک، اصفهان در گذشته با نام سپاهان شناخته می شد. این نام که در زمان ساسانیان بر روی این شهر قرار داده شده به معنای محلی برای جمع شدن سپاه می باشد. اما قدمت اصفهان از زمان ساسانیان بیشتر بوده و مربوط به زمانی است که این منطقه را اسپادانا می نامیدند. اسپا به معنای اسب بوده و می توان آن را مربوط به دوران هخامنشیان و مادها دانست.

کتابخانه سارویه

سارویه یا کهن دژ یکی از کهن ترین بناهای اصفهان است که براساس تحقیقات انجام شده، قدمت آن به بیش از 7000 سال می رسد. این بنا یکی از مظلوم ترین جاهای دیدنی اصفهان بوده که در حمله اعراب به ایران کاملا از بین رفته و تنها تپه ای خاکی از آن به یادگار مانده است. این تپه اکنون در کرانه شمالی زاینده رود و در کنار پل شهرستان قرار دارد. سارویه در آغاز دوره هخامنشیان کتابخانه بزرگی بود که کتاب های فراوانی در آن نگهداری می شد. دوره هخامنشیان، مصادف با قرن پنجم یا ششم قبل از میلاد بوده، از این رو می توان گفت که شهر اصفهان پیش از میلاد مسیح نیز از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بسیار مورد توجه قرار داشته است. در سال های پایانی دوران صفویان بر بالای این تپه یک قلعه ساخته شد که اشرف افغان در آن و در بین آثار باستانی اصفهان اقامت داشت. به همین دلیل این تپه به تپه اشرف شهرت یافت. از این مجموعه بزرگ امروزه تنها یک تپه باقی مانده که آن نیز مورد بی مهری قرار گرفته و اکنون از آن به عنوان پیست موتور سواری استفاده می شود. همین مسائل باعث آسیب رسیدن به این اثر کهن تاریخی در بین جاهای دیدنی اصفهان و تخریب آن شده است.

آتشگاه مهربین

آتشگاه مهربین یکی از آثار باستانی اصفهان است که در خیابان آتشگاه و در 8 کیلومتری مرکز شهر واقع شد. قدمت ساخت این آتشکده در بین آثار تاریخی اصفهان به زمان ساسانیان بر می گردد. با اینکه زمان زیادی از ساخت این زیارتگاه می گذرد، اما ساختمان آن همچنان پابرجا مانده و می توان آن را یکی از سالم ترین جاهای دیدنی اصفهان معرفی کرد. این آتشکده بر روی تپه ای از جنس سنگ های رسوبی ساخته شده و دلیل ساخت آن بر روی تپه این بوده که زیارتگاه از همه جای شهر قابل دیدن باشد. جنس بنای زیارتگاه نیز از خشت می باشد که استفاده از لایه هایی از نی در آن باعث تقویت بنا شده است. آتشگاه مهربین، دارای اتاق هایی است که از آن ها برای نگهداری آتش مقدس استفاده می شد. با اینکه امکان بازسازی و مرمت این بنا وجود دارد اما در حق آن کم لطفی شده و هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. شاید دسترسی سخت به این بنا و تبلیغات کم را بتوان از جمله عمده ترین دلایل بی توجهی به آن در بین آثار تاریخی اصفهان بیان کرد.

خانقاه علی بن سهل

علی بن سهل ازهر اصفهانی یکی از معروف ترین عرفا و دانشمندان اصفهانی است که در سال 280 هجری قمری در این شهر زندگی می کرد. سهروردی، ملقب به شیخ اشراق خود را منسوب به علی بن سهل دانسته و این را یکی از افتخارات خود به شمار می آورد. مقبره علی بن سهل در بین آثار باستانی اصفهان حدود هشتصد سال قبل از ساخت سی و سه پل بنا شده، از این رو می توان آن را جز آثار باستانی اصفهان معرفی کرد. این مقبره در خانقاه علی بن سهل ساخته شده که محل عبادت او در دوران زندگی بوده است. این خانقاه در بین دیدنی ترین بناهای اصفهان با معماری خراسانی بنا شده و قدمت آن به هزار و صد سال پیش بر می گردد. گفته می شود ابن بطوطه، جهانگرد مشهور مراکشی به مدت دو هفته مهمان ابن سهل بوده و در همین خانقاه در بین جاهای دیدنی اصفهان اقامت داشته است. حدود 200 سال پس از ساخته شدن این خانقاه، مناره ای در نزدیکی آن ساخته شد که به مناره علی شهرت یافت. معماری عمومی این مناره به شیوه رازی است که بعدها 3 مناره دیگر با نام های مناره زیار، مناره رهروان و مناره چهل دختران نیز به این شیوه ساخته شده اند.

پل شهرستان

پل شهرستان که پل جی یا پل جسر حسین نیز نامیده می شود، قدیمی ترین پلی است که بر روی رودخانه زاینده رود ساخته شده است. این پل در بین کهن ترین بناهای اصفهان در بلوار سلمان فارسی و در 4 کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد. تاریخ شناسان قدمت این پل را در بین آثار تاریخی اصفهان به دوران قبل از اسلام و زمان ساسانیان نسبت داده که البته از آن پل چیزی باقی نمانده است. پلی که امروزه دیده می شود، پلی است که حدود 10 قرن پیش و در زمان سلجوقیان ساخته شده و الگوی ساخت آن نیز از معماری رازی تبعیت می کند. پل شهرستان به دلیل روستایی با نام شهرستان که در نزدیکی آن قرار دارد، به این نام خوانده می شود. با توجه به خشک شدن زاینده رود پل شهرستان جلوه خود را از دست داده و زیبایی و شکوه سابق را ندارد اما امیدواریم دوباره زاینده رود پرآب شده و روحی دیگر به جاهای دیدنی اصفهان ببخشد.

مسجد هفتشویه

یکی از آثار باستانی اصفهان، مسجد هفتشویه این شهر است که در روستایی به همین نام در بخش شمال شرقی اصفهان قرار دارد. این مسجد هزارساله از خشت خام و آجر ساخته شده و گچ بری های بسیار زیبایی نیز بر روی آن دیده می شود. این گچبری ها مربوط به دوران ایلخانی بوده و تزییناتی مانند گل و بوته و آیه های قرآنی را به تصویر کشیده است. مسجد هفتشویه با وجود گچ بری های زیبا و بی نظیری که دارد، ناشناخته مانده و مانند بسیاری دیگر از آثار تاریخی این ناحیه دچار آسیب و تخریب شده است. پیشنهاد می کنیم حتما در سفر خود به جاهای دیدنی اصفهان از این بنا بازدید کرده و تماشای گوشه های باقی مانده از آن را از دست ندهید. اگر دوست دارید از معماری های مشابه این مسجد بازدید نمایید، می توانید به دیدن مسجد جی در بین آثار تاریخی اصفهان بروید. این مسجد یکی از آثار به جا مانده از دوران سلجوقی است که در نزدیکی پل شهرستان قرار دارد.

مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان، معروف ترین بنایی است که در مطلب جاهای دیدنی اصفهان به شما معرفی می کنیم. این بنا برخلاف دیگر سازه های معرفی شده در بالا، مشهور بوده و یکی از مهمترین بناهای مذهبی ایران محسوب می گردد. قبل از ساخت این مسجد، در این مکان یک آتشکده بنا شده بود. با توجه به تزیینات ستون های این آتشکده، قدمت آن را به دوره ساسانیان نسبت داده می شود. پس از آن در دوران سامانیان بنای اولیه مسجد نهاده شد و سپس بخش های دیگر آن در دوره های دیلمیان، صفویان، آل بویه و سلجوقیان ساخته شد. از این رو، نمی توان این بنا را به دوره خاصی نسبت داد. قدیمی ترین قسمت مسجد، بخش شبستان آن است که با توجه به نوع معماری آن را به دوران دیلمیان نسبت داده شده است. کاشی کاری ها و مقرنس کاری های این مسجد نیز شهرت جهانی دارد تا جایی که آن را با بناهایی مانند تخت جمشید مقایسه کرده اند. مسجد جامع اصفهان یکی از 20 اثر مهم تاریخی ایران بوده که نام آن در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این مسجد تاریخی در بین کهن ترین بناهای اصفهان، قدمتی 1200 ساله دارد و با توجه به حفظ و نگهداری که از آن صورت گرفته، به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان شناخته شده و مورد استقبال بسیاری از توریست های داخلی و خارجی قرار دارد. در این مطلب سعی کرده ایم، آثاری را به شما معرفی کنیم که کمتر شناخته شده و اطلاعات اندکی از آن ها در اختیار افراد قرار دارد. امیدواریم با این کار توانسته باشیم وظیفه خود را در شناساندن آثار تاریخی اصفهان انجام داده و خدمتی هرچند اندک به تاریخ، هنر و معماری بی نظیر ایرانی کرده باشیم.

جاذبه های گردشگری تهران، قلب تپنده ایران

استان تهران با وجود شهر تهران به عنوان پایتخت ایران، یکی از مراکز اصلی شهرنشینی در ایران و جهان محسوب می شود. از نظر جغرافیایی، دیدنی های تهران از شمال به رشته کوه های البرز، از جنوب به صحرای مرکزی، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان البرز محدود می شود و شهرستان های چهارده گانه آن نیز آرامیده در دامنه های ارتفاعات محصور کننده البرز و یا جلگه دشت های پراکنده در سطح استان، دارای جاذبه های طبیعی، فرهنگی و مذهبی فراوانی برای گردشگری در کنار آثار و جاذبه های گردشگری تهران هستند. شهر تهران در قدیم روستای بزرگی بوده که ما بین شهر بزرگ و معروف آن زمان و کوهپایه های البرز قرار داشته است. این منطقه که در نزدیکی حرم حضرت عبدالعظیم (ع) واقع شده و دارای باغ های خوش آب و هوا نیز بوده در زمان سلسله صفویه مورد توجه قرار گرفت. در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از جاهای دیدنی تهران

از طهران تا تهران

شاه طهماسب صفوی به سال 961 هجری قمری پیرامون تهران، بارویی با 14 برج (به عدد سوره های قرآن) بنا کرد و در هر کدام سوره ای را برای تبرک قرار داد. وی همچنین به آبادانی شهر تهران و بنا کردن باغ ها و عمارت های حکومتی متعدد در این شهر همت گماشت و این روند تا پایان سلسله صفویه ادامه داشت. تهران تا دوران زندیه هرچند پایتخت نبود اما اهمیت داشت، تا اینکه سرانجام کریمخان زند به مدت 4 سال تهران را مرکز حکومت خود قرار داد و در محوطه ارگ، بناهای جدیدی را احداث کرد. در این دوران، تلاش های زیادی برای آبادانی تهران انجام شد به طوریکه در پایان حکومت زندیان، تهران سیمای شهری یافته بود. پس از پایان دوران حکومت لطفعلی خان زند آخرین بازمانده حکومت زند، گروهی به سرپرستی میرزا عیسی خان، وزیر دارالخلافه مامور شدند تا برای شهر تهران محدوده و نقشه ای ترسیم کنند و سرانجام آغا محمدخان قاجار در نوروز 1164 شمسی طهران را به عنوان پایتخت برگزید. جمعیت تهران در آن زمان 15 هزار نفر بود. تا پیش از کشف تمدن در تپه های قیطریه و نیز آثاری در تپه های عباس آباد، گمان می رفت پیشینه تاریخی این شهر به همان آثار کشف شده در شهرری محدود است، اما این اکتشافات و آثار کشف شده دیگر در آبادی های تهران نشان داد که این منطقه دوره درخشانی از استقرار اقوام کهن و خلاقیت های فرهنگی را پشت سر گذاشته است. وجود رودهای دائمی نسبتا پرآب که در نهایت به فلات ری منتهی می شوند و آبرفت های بزرگ و حاصل خیز ناشی از جریان رودخانه های یاد شده، عواملی است که بر پایداری، بقا و اهمیت این ناحیه افزوده است. جالب است، بدانید که نخستین کارگاه های صنایع دستی در سال 1309 شمسی توسط استاد طاهرزاده بهزاد در شهر تهران تاسیس شد و در عمل می توان این سال را آغاز رسمی آموزش هنرهای سنتی در ایران دانست. در این سال همچنین نخستین کارگاه زری بافی در موسسه قالی ایران دایر شد. در سال 1310 هم استاد محمد حسین صنیع خاتم کارگاه خاتم سازی را در اداره صنایع مستظرفه دایر کرد که محصول آن تالار خاتم کاخ مرمر بود. استاد احمد امامی هم در سال 1310 کارگاه معرق را در مدرسه صنایع مستظرفه را راه اندازی کرد. استان تهران دارای مظاهر جالبی از میراث معنوی هم هست، مراسم چهارشنبه سوری، حضور حاجی فیروز در ایام نوروز، عید نوروز و سیزده به در از جمله این مواردند. همچنین است مراسم شب یلدا، عزاداری های ایام محرم، سفره های نذری، اشعار عامیانه، متل ها. خوب است بدانید که تاکنون تعداد 890 اثر تاریخی در سطح استان تهران، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده که 276 اثر از این مجموعه در شهرستان تهران قرار دارند. این تعداد در کنار سایر جاذبه های گردشگری تهران، نشانگر اهمیت این استان از نظر گردشگری است. به آلودگی هوای امروز پایتخت نگاه نکنید، زیرا این شهر در گذشته ای نه چندان دور از هوای پاک و معتدل کوهستانی برخوردار بوده که امیدواریم با خواست و اراده جمعی مان دوباره هوای پاک گذشته هایش را تجربه کند. در هرحال، شهر تهران به عنوان مرکز استان تهران و پایتخت ایران، قلب تپنده ایران و یکی از زیباترین شهرهای ایران بوده که جاهای دیدنی تهران زبانزد عام و خاص است. مجموعه ای نفیس از 280 اثر و مکان تاریخی تهران شامل کاخ ها، خانه های قدیمی، بقاع متبرکه، موزه ها در کنار ساختمان ها و سازه های مدرن شهری، بوستان ها، تفرجگاه های شهری و حتی میراث فرهنگی مردمان ساکن در آن به گونه ای قرار گرفته که دیدن همه آن ها شاید برای بسیاری از ساکنان خود تهران هم، در طول مدت سکونتشان در این شهر هنوز امکان پذیر نشده باشد. کافیست یک بار، فقط یک بار برای دیدن یکی از موزه های ارزشمند شهر تهران برویم تا حسرت بخوریم که چرا در تمام این سال ها گذری به این گنجینه های بی نظیر تاریخ و فرهنگ ایران نداشته ایم. فارغ از هیاهوی شهر تهران بر دامنه های البرز کوه و یا برج میلاد که چهارمین برج مخابراتی مرتفع دنیاست بایستیم و به شهر تهران نگاهی بیاندازیم تا بزرگی و عظمت این شهر را به خوبی ببینیم، شهری که اگر بخواهیم در یک روز وسط هفته از جنوبی ترین نقطه به شمالی ترین نقطه آن حرکت کنیم. علیرغم همه بزرگراه ها و پل های احداث شده شاید بیش از یک ساعت در راه باشیم هرچند که اگر از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنیم، نشانه های متعددی از فرهنگ ها، آداب، اقوام، اقلیت های و حتی لهجه های گوناگون ایران را نیز در طول راه مشاهده خواهیم کرد که سفر را جالب و جذاب می کند. در این مطلب جاهای دیدنی تهران را به تفکیک شهرستان های آن به شما معرفی شده است.

عمارت سردر باغ ملی

دروازه ای با شکوه که به سردر باغ ملی معروف است، در سال 1340 هجری قمری در مدخل میدان مشق سابق، محل رژه نظامی قشون عهد قاجار ساخته شد. این بنا در بین دیدنی های تهران دارای معماری منحصر به فرد و تلفیقی از معماری دوران های مختلف تاریخی ایران و سبک های اروپایی است. نمای سردر باغ ملی دارای سه دروازه، هشت ستون آجری گرد، قالب های کاشی کاری شده، پنجره های هلالی، سقف شیروانی و ترکیبی شایسته از آجر، کاشی، سنگ، چوب و فلز هست. اگر برای بازدید از سردر باغ ملی به خیابان امام خمینی (ره) رفتید، موزه سکه، موزه پست و موزه ملک را هم در مسیر خواهید دید. این اثر در بین جاذبه های گردشگری تهران در تاریخ 2/12/1376 به شماره 1968 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بازار بزرگ تهران

شاید برای بسیاری از شما که نام بازار تهران را شنیده اید، اما تا به حال به بازار نرفته اید این پرسش مطرح بود که بازار تهران چگونه جایی است و اهمیت تاریخی آن در چیست؟ البته می توان بازار تهران را از جاهای دیدنی تهران دانست. می گویند تهران قدیم، پنج محله داشت که هر کدام از این محله ها دارای پاتوق هایی بود و هر پاتوق هم به چند گذر تقسیم می شد. مجموعه بازار تاریخی هم که بنای اولیه ان به دوره شاه طهماسب صفوی باز می گردد، در بافت قدیمی و تاریخی شهر و محله ای به همین نام قرار گرفته و در کنار دیگر بناهای تاریخی محدود خود همچون مسجد امام علاوه بر ایفای نقش به عنوان یک مرکز عمده تجاری و اقتصادی، به عنوان یک مجموعه تاریخی نیز در پایتخت مطرح است. بازار تهران، در دوره ناصرالدین شاه دارای راسته ها و تیمچه های بیشتری شد. در این دوره بخش های اصلی بازار عبارت بودند از بازار کفاش ها، بازار فرش فروشان، بازار امیر، بازار ساعت فروش ها، بازار زرگرها، بازار عباس آباد، بازار بین الحرمین، چهارسوق بزرگ و کوچک، بازار آهنگرها، بازار مسگرها، بازار پاچنار و بازار چهل تن. هرچند گسترش سریع شهر تهران، معماری سنتی بازار را دچار آشفتگی کرده، اما اگر علاقمند به قسمت های قدیمی بازار بودید، این قسمت ها عبارتنداز سردر بازار در قسمت سبزه میدان، بازار امیر، چهار سوق بزرگ، تیمچه های حاجب الوله و علاء الدوله، قیصریه و مهدیه و نیز بازار کفاشان، فرش فروشان، زرگرها، ساعت فروشان، بین الحرمین، امیر. بنای اول سبزه میدان مربوط به اوایل دوره صفوی است و دوران قاجار توسط حاجب الدوله تغییرات عمده ای در آن رخ داد به گونه ای که یکی از مراکز مهم اجرای مراسم مذهبی در شهر تهران تبدیل شد. در ضلع جنوبی سبزه میدان می توانید سردر زیبایی را ببینید که به راسته های بازار راه دارد. بخش قدیم بازار تهران دارای پوشش طاق و گنبدی است که برای تامین روشنایی از روزنه هایی در سقف استفاده شده بود. چهارسوق بزرگ هم با یک فضای هشت ضلعی و گنبدی با گچ کاری داخل آن از دیدنی های بازار تهران است. مسجد جامع در مرکز بازار و نزدیک به مسجد امام خمینی (ره) قرار دارد و فاصله بین این دو مسجد بین الحرمین نامیده می شود. بنای مسجد جامع احتمالا به عهد شاه عباس دوم و بنای مسجد امام نیز با قدمتی حدود 180 سال به فتحعلی شاه قاجار باز می گردد که از زیباترین دیدنی های تهران است. در محدور بازار تهران و محله سید اسماعیل با بنای یک آب انبار تاریخی هم مواجه می شوید که متعلق به دوره قاجار است. چیزی که بیش از همه در این آب انبار توجه گردشگران را به خود جلب می کند، مخزن بسیار بزرگ آب است که در نوع خود منحصر به فرد است. مخزن آب انبار اکنون به قهوه خانه و رستوران تبدیل شده و اگر سری به این آب انبار بزنید به طور حتم و برای دور کردن خستگی، ناهار با چای را در آنجا میل خواهید کرد. خوب است بدانید که در گذشته بر روی آب انبار، کاروانسرا، بارانداز و نیز بادگیرها و روزنه های مربوط به مخزن آب انبار قرار داشته است. پس از دیدن بازار تهران که در یکی از محله های قدیمی تهران واقع شده با این همه جاذبه های گردشگری و تاریخی در دل شهر تهران خالی از لطف نیست. کافی است به یکی از ایستگاه های مترو مراجعه کنید تا درست در قلب بازار از ایستگاه پیاده شوید. علاوه بر جاذبه های تاریخی، محال است در بازار تهران دنبال کالایی بگردید و و نتوانید آن را پیدا کنید. مجموعه بازار تهران در سال 1356 به شماره 1540 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. محله عودلاجان و سنگلج هم از محله های قدیمی شهر تهران است که ذکر نام آن ها در این جا ضروری به نظر می رسد. محله عودلاجان در محدوده ارگ است که بیوتات سلطنتی تا خیابان ناصرخسرو حوالی مسجد امام خمینی (ره)، شمال خیابان پانزده خرداد شرقی و بازار عودلاجان و پامنار و جنوب خیابان امیرکبیر و میدان امام خمینی (ره) را در برمی گرفت و شامل چهار پاتوق بود. یک مناره آجری با کاشی های فیروزه ای رنگ متعلق به دوران قاجار در این محله باقی مانده است. محله سنگلج نیز از شرق به خیابان خیام، از شمال به میدان حسن آباد و خیابان شیخ هادی و از سمت های دیگر به امیریه و پل امیر بهادر و بازارچه قوام الدوله تا خیابان خیام محدود می شود و در قدیم دارای 9 پاتوق در بین جاهای دیدنی تهران بود.

امامزاده زید

یکی از قدیمی ترین بقاع متبرکه شهر تهران، بقعه امامزاده زید است که در مرکز بازار تهران، راسته بازارخیاط ها واقع شده است. وارد بازار خیاط ها که شدیم، سمت چپ، بقعه امامزاده زید را می شود دید. قدیمی ترین تاریخ موجود در امامزاده متعلق به صندوق مرقد مورخ 902 هجری قمری است. کتیبه داخل گنبد خانه، دارای تاریخ 1245 هجری قمری است. کتیبه دیگری در ایوان بزرگ بقعه تاریخ 1297 هجری قمری را نشان می دهد. این بقعه در بین جاذبه های گردشگری تهران از یک حرم چهار ضلعی تشکیل شده با گنبدی دوپوش و بنای اصلی بقعه به دوره صفویه تعلق دارد، اما در زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار صحن و ایوان و گنبد دوپوش و متعلقات دیگری به آن افزوده شده است. تزئینات داخلی بنا عمدتا به صورت آئینه کاری بوده و نام ائمه اطهار و اسامی خداوند را می شود در نوشته ها دید. لطفعلی خان زند نیز در جوار همین امامزاده به خاک سپرده شده است. صحن قبلی این بقعه امروزه به مدرسه تبدیل شده است. این بقعه از محبوب ترین جاهای دیدنی تهران است. امامزاده زید بازار تهران با شماره 259 و تاریخ 30/03/1315 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بقعه سرقبر آقا

این بقعه که در ضلع جنوب چهارراه مولوی واقع شده در زمان محمدشاه قاجار خارج از حصار طهماسبی بود. گورستان محلی نیز در آنجا قرار داشت. پس از فوت حاج میرزا ابوالقاسم، امام جمعه شهر تهران او را در عمارت و بقعه مجللی دفن کردند که فرزند ایشان به عنوان آرامگاه خانوادگی بنا کرده بود. از آن به بعد این بخش را با نام سرقبر آقا نامیدند. بنای بقعه از لحاظ آیینه کاری، گچ بری، رنگ آمیزی زمینه، کاشی کاری، حجاری و استفاده از هنر چوب در زمره آثار شاخص میراث فرهنگی تهران قرار دارد. همچنین از برجسته ترین دیدنی های تهران هم محسوب می شود. این اثر در تاریخ 28/5/1351 به شماره 927 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسجد و مدرسه شهید بهشتی (سپهسالار)

مدرسه و مسجد سپهسالار که از باشکوه ترین بناهای مذهبی ایران و متعلق به دوره قاجار است، در ضلع جنوب شرقی میدان بهارستان واقع شد. این مسجد که از زیباترین مکان های تاریخی شهر تهران به شمار می رود در سال 1296 هجری قمری توسط میرزا حسن خان سپهسالار احداث شد، اما عمر سپهسالار چندان نپایید که مسجد ساخته شده در مدت 5 سال را ببیند. اگر به این مسجد رفتید، بدون شک از تحولی که در ساخت گنبدخانه این مسجد ایجاد شده، در حیرت خواهید ماند. گنبد و مناره های تمام آجری با نمای کاشی، منظره بسیار با شکوهی دارند. گلدسته های مسجد نیز به طور کامل کاشی کاری شده اند. تزیینات ساختاری همچون کاربندی و غیر ساختاری نظیر یزدی بندی و مقرنس و کاسه بندی در ساختمان این مسجد به کار رفته و از کاشی کاری هم در سطح وسیعی استفاده شده است. مصلای مسجد در بین دیدنی های تهران به چهل ستون معروف بوده و از 44 ستون سنگی مرتفع تشکیل شده است. صحن مدرسه هم دارای چهار باغچه، چهار خیابان و یک حوض بزرگ بوده که بخشی از آب جاری قنات تهران به آن راه می یافت. این مسجد از جاذبه های گردشگری تهران می باشد. بازدید از این مسجد، علاقمندان به معماری را ساعت ها در شگفتی و اندیشه فرو خواهد برد. این اثر در تاریخ 30/3/1315 به شماره 260 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عمارت مسعودیه

اگر به خیابان اکباتان در حوالی میدان بهارستان گذرتان افتاد، حتما به یکی از دیدنی های تهران که در باغی بنا شده، سری بزنید. عمارت مسعودیه همزمان با کاخ گلستان احداث شده و دارای بخش هایی چون تالار سلام، دیوانخانه، حوض خانه و عمارت های سردر، مشیریه و سیدجوادی هست. در حال حاضر از بنای باغ و عمارت اصلی آن فقط نیمه غربی مجموعه در زمینی حدود دو هکتار باقی مانده است. سری به یکی از برترین جاهای دیدنی تهران بزنید و از معماری زیبای آن لذت ببرید. این اثر در تاریخ 27/10/1377 به شماره 2190 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عمارت کوشک

برای دیدن یکی از مکان های تاریخی تهران باید به خیابان کوشک حد فاصل فردوسی و لاله زار بروید. نمای عمارت کوشک ترکیبی استادانه از آجر، سنگ، گچ بری و کاشی کاری است. این عمارت با شماره 1834 و تاریخ 28/12/1385 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه قوام الدوله

خانه قوام الدوله به سال 1211 شمسی برای یکی از چهره های نامدار دوره قاجار به نام میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی ساخته شده است. اگر خواستید از یکی از جاهای دیدنی تهران و به خصوص نقاشی های گل و مرغ روی گچ آن دیدن کنید، کافی است به خیابان 15 خرداد کوچه میرزا محمود وزیر سری بزنید. خانه در دو طبقه بنا شده که طبقه اول در دو تالار بزرگ آینه و نقاشی خانه و دو راهرو و سه اتاق کوچک تشکیل می دهد و در طبقه دوم شش اتاق و دو راهرو ساخته شده است. پنجره ها و درهای این عمارت همگی با چوب، گره سازی شده که در نهایت زیبایی است. از بهترین دیدنی های تهران که می توان نام برد، همین خانه قوام السلطنه است. این اثر در بین جاذبه های گردشگری تهران در تاریخ 6/3/1377 به شماره 2024 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه مشیرالدوله پیرنیا

این خانه نیز در زمره خانه های ارزشمند و تاریخی تهران قرار دارد و از جاذبه های گردشگری تهران به شمار می رود. برای دیدن خانه پیرنیا باید به محله لاله زار حدفاصل جمهوری و منوچهری بروید. گچبری ها و فرنگی کاری های این بنا که با کاشی کاری های منقوش به شخصیت های تاریخی اساطیری همراه شده، دیدنی است. این اثر در تاریخ 11/5/1376 به شماره 1899 در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسید.

خانه مستوفی الممالک

خانه مستوفی الممالک در چهارراه گلوبندک، گذر مستوفی قرار دارد و سال ساخت آن حدود 1310 هجری قمری تخمین زده می شود. سبک و شیوه معماری این بنا اروپایی بوده و در تزئینات داخل آن از گچبری، منبت کاری و نقاشی استفاده شد. این بنا، از جاهای دیدنی تهران است که معماری فوق العاده ای دارد. این اثر در سال 1356 به شماره 1505 در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسید.

میدان حسن آباد

میرزا یوسف آشتیانی که صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار بود، نام این میدان را به نام فرزندش حسن مستوفی الممالک یا میدان حسن آباد گذاشت. در شب به تماشای یکی از منحصر به فردترین دیدنی های تهران بروید و لذت ببرید. میدان حسن آباد که هم اکنون در مرکز شهر تهران واقع شده، در آن زمان در شمال غربی تهران قرار داشت. اگر به معماری علاقمند هستید، حتما سری به این میدان بزنید. ساختمان های چهارطرف آن که به فاصله سال های 1302 تا 1308 شمسی با معماری برگرفته از عصر رنسانس و اقتباس از شیوه پالادیو معمار معروف آن دوران بنا شده اند، شباهت های زیادی با گنبدهای رنسانس و از جمله گنبد نمازخانه سن پیترو دارند. میدان حسن آباد از جاذبه های گردشگری تهران با شماره 1977 و تاریخ 16/1/1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مدرسه دارالفنون

در سال 1268 هجری قمری، مدرسه دارالفنون که یکی از اقدامات چشمگیر میرزا تقی خان امیرکبیر است، بنا گردید. این مکان بسیاری از چهره های معروف و مشهور علمی، ادبی و هنری ایران را به خود دیده است. این مدرسه قدیمی که در خیابان ناصرخسرو تهران قرار گرفته، پایه گذار فرهنگ نوین کشور بود و از جاهای دیدنی تهران به شمار می رود. بهتر است بدانید که سردر زیبای این مدرسه توسط مرحوم لرزاده معمار معروف ایران طراحی شده است. از دارالفنون تا سال 1357 شمسی به عنوان مدرسه استفاده می شده و بعد از آن به مرکز تربیت معلم تبدیل شد. مدتی هم وزرات آموزش و پرورش از این مدرسه و به عنوان مرکز آموزش ضمن خدمت استفاده کرد تا سرانجام در سال 1367 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. چهار طرف حیاط مدرسه را اتاق هایی احاطه کرده و در برابر آن ها ایوانی گسترده است. نخستین در ورودی مدرسه به سوی خیابان ارگ بود و در کنونی که در خیابان ناصرخسرو است، بعدها ساخته شد. این اثر در تاریخ 11/6/1357 به شماره 1748 در فهرست آثار ملی ایران و دیدنی های تهران به ثبت رسید.

مدرسه البرز

مدرسه البرز که در جنوب غرب چهارراه کالج واقع در تقاطع خیابان حافظ و خیابان انقلاب قرار گرفته، در سال 1303 شمسی تاسیس شده است. این بنا دارای ستون های آجری نما و کاشی کاری هایی در بالای قوس پنجره ها هست. ازاره های سنگی نیز دور تا دور این بنای آجری استفاده شده است. مساحت مدرسه البرز حدود 2900 متر مربع بوده و این اثر در بین جاهای دیدنی تهران در تاریخ 1/2/1377 به شماره 2000 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کاخ موزه های گلستان

شهر تهران بیش ترین کاخ موزه های کشور و مکان های تاریخی تهران را در خود جای داده و کاخ موزه گلستان هم واقع در میدان پانزده خرداد یکی از آن ها است. این کاخ که از ارگ تاریخی تهران به جای مانده، 200 سال قدمت دارد. قدمت ارگ تهران که محدوده آن از شمال به خیابان امام خمینی (ره)، از غرب به خیابان خیام، از شرق به خیابان ناصر خسرو و از جنوب به خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ فعلی محدود می شد، به دوران صفویه باز می گردد که امروزه اثری از بناهای این ارگ جز کاخ گلستان موجود نیست، فرصت دیدار از این مجموعه نفیس تاریخی را در بین جاذبه های گردشگری تهران هیچگاه از دست ندهید. حتی اگر برای بار چندم باشد! بخش های مختلف کاخ گلستان عبارتنداز ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، تالار سلام، تالار آینه، تالار سفره خانه، تالار برلیان، عمارت خوابگاه، کاخ شمس العماره، عمارت بادگیر، تالار الماس، کاخ ابیض و چادرخانه. اتاق موزه در این کاخ به سال 1290 توسط ناصرالدین شاه و پس از سفر به اروپا و دیدن موزه ها و گالری های بزرگ غربی بنا شد تا اشیای نفیس را در آن نگهداری کنند، هر چند آن چه شما امروز در این اتاق می بینید در سال 1345 به این شکل تغییر یافته است. نگارخانه هم بخشی از حوض خانه طبقه زیرین تالار سلام بوده که برای ارائه آثار نقاشی هنرمندان ایران در دوره قاجاریه اختصاص یافته است. شما می توانید آثار نقاشی های استاد الملک را هم در این محل ببینید. ایوان تخت مرمر هم با 65 قطعه مرمر در اندازه های مختلف از دیدنی های پرشمار کاخ گلستان محسوب می شود. اما اگر نقاشی مشهور کمال الملک را که از تالار آیینه با تمام جزئیات آن ترسیم کرده دیده باشید و آنگاه به این تالار قدم بگذارید، خواهید فهمید که چرا کمال الملک در بین نقاشان ایرانی تا این حد معروف و بزرگ است. در صورت بازدید از کاخ گلستان، فرصت دیدار از تالار عاج را هم خواهید یافت. این تالار در زمان ناصرالدین شاه برای نگهداری هدایای خارجی استفاده می شد. تزئینات گچبری و نقاشی تالار بسیار جذاب و شبیه به بناهای دوره زندیه هست. بی اغراق نیست، اگر بگوییم مجموعه کاخ گلستان به تنهایی به اندازه همه اماکن گردشگری یک شهر، زیبایی و دیدنی های تاریخ دارد. عمارت بادگیر هم یکی دیگر از این دیدنی ها است. تالار این عمارت دارای نقاشی و آیینه کاری های جذابی بوده، اما وجه تسمیه این عمارت به دلیل چهار بادگیر بلندی است که با کاشی های آبی، سیاه، زرد، معرق و قبه های زرین تزیین شده است. اگر اسم کاخ ابیض را هم شنیده باشید، با رفتن به مجموعه کاخ گلستان این بنای زیبا را نیز خواهید دیدکه با الهام از بناهای اروپایی دوران ساخته شده و دارای نمایی سفید رنگ با گچبری است که همین موضوع دلیل نام گذاری آن هم هست. موزه مردم شناسی در بین دیدنی های تهران هم که در سال 1314 در فضایی کوچک و با آثار اندکی شکل گرفت، به سال 1347 به کاخ گلستان تغییر مکان داده شد. این موزه دارای بنایی دو طبقه و در برگیرنده صحنه هایی از زندگی واقعی و آداب و رسوم گذشته مردم هست، اما در ضلع شرقی مجموعه کاخ گلستان عمارتی 5 طبقه موسوم به شمس العماره را می بینید که طبقه چهارم و پنجم آن به صورت دو برج مجزا از هم قرار دارد. در واقع ناصر الدین شاه پس از نخستین سفر خود به اروپا و تحت تاثیر ساختمان های بلند فرنگی به فکر احداث بنایی مرتفع در تهران افتاد. این بنا از لحاظ نقشه و نیز تنوع تزیینات داخلی آن و حتی شکل ظاهری، بی نظیر و نمونه ای کامل از معماری و هنر تزیینات داخلی ایران است. نقشه این بنا از دوستعلی خان معیرالممالک آن هم از استاد علی محمد کاشی است. حتی اگر شما یک گردشگر نباشید، به عنوان یک ساکن شهر تهران پیشنهاد می کنیم هر موقع از دشوارهای زندگی در این کلان شهر خسته شدید، به نزدیک ترین ایستگاه مترو رفته، در ایستگاه پانزده خرداد پیاده شوید و سری به مجموعه بی نظیر کاخ گلستان بزنید. در این صورت به فاصله چند دقیقه از هر کجای تهران باشید، در حال و هوای تاریخ، معماری، فرهنگ و هنر ایران قرار خواهید گرفت و مسحور این همه زیبایی، جذابیت و شکوه می شوید. آنگاه پس از بازدید، آرامشی خواهید که نمی توان آن را با کلمات توصیف کرد. باید رفت و دید! این اثر در بین دیدنی های تهران در سال 1334 به شماره 417 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

موزه ایران باستان

موزه ایران باستان در ابتدا خیابان 30 تیر، از موزه های شاخص ایران و جاهای دیدنی تهران محسوب می شود. بنای این موزه توسط آندره گدار معمار مشهور فرانسوی طی سال های 1313 تا 1316 بنا شد و معماری آن متاثر از بناهای دوران ساسانی می باشد. اگر به این موزه رفتید، در حقیقت از هزاره هفتم پیش از میلاد تا دوره اسلامی را در قالب اشیای باستانی در یکی از دیدنی های تهران خواهید دید.

موزه ملک

این موزه و کتابخانه که در شمال سردر باغ ملی واقع شده، مشتمل بر کتب خطی نفیس و آثار و اشیایی بوده که توسط ملک التجار خریداری شده است. کتاب های نفیس، سکه ها، تمبرها، تابلوهای نقاشی از جمله آثار کمال الملک و آثار ارزشمندی نظیر این ها را می توانید در موزه ملک ببینید. چرا که این موزه از مکان های تاریخی تهران و جاذبه های گردشگری تهران است. موزه و کتابخانه ملک با شماره 1940 و تاریخ 16/9/1376 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

موزه سکه

این موزه در سال 1341 شمسی در ساختمان مرکزی بانک سپه واقع در میدان امام خمینی، در یک طبقه تاسیس شد. شما می توانید در موزه سکه و در بین جاهای دیدنی تهران 20 هزار سکه را که در مجموع، یکی از بزرگترین و ارزشمندترین مجموعه سکه های قدیمی از 2700 سال پیش تاکنون محسوب می شود را یکجا ببینید.

موزه پست

در سال 1313 در طبقه دوم ساختمان اداره کل پست استان تهران واقع در میدان امام خمینی موزه ای با نام موزه پست در بین جاذبه های گردشگری تهران برپا شد. در این موزه اشیای قدیمی مربوط به پست شامل انواع وسایل توزین، صندوق امانات، مهرها، صندوق های پستی، تمبرها، وسایل تحریر سنتی، اسناد و مدارک پستی قدیمی وجود دارند.

موزه سیزده آبان

موزه سیزده آبان به سال 1325 شمسی به وسیله جمعیت هلال احمر و با تلاش استاد علی اکبر صنعتی زاده در یک طبقه به موزه تبدیل شد. تندیس هایی از شخصیت های علمی، ادبی و اجتماعی همراه با صد پرده نقاشی آبرنگ اثر بنیانگذار موزه، استاد صنعتی زاده در این موزه به نمایش درآمده است. اگر همچنان در محدوده میدان امام خمینی (ره) هستید، موزه در نزدیکی شماست. سری به یکی از جاهای دیدنی تهران بزنید. این اثر در تاریخ 24/8/1385 به شماره 16223 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه موزه مقدم

برای دیدن خانه موزه مقدم باید به میدان امام خمینی بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک 82 بروید. این مکان در آغاز، عمارتی بزرگ و محل سکونت خاندان محمد تقی خان احتساب الملک از صاحب منصبان مشهور دربار قاجاریه بود. یکی از فرزندان وی به نام محسن مقدم در اروپا در رشته نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی تحصیل کرد و پس از بازگشت به ایران در تاسیس دانشکده های هنرهای زیبای دانشگاه تهران و گروه باستان شناسی مشارکت بسیار فعال و نقش تعیین کننده ای داشت. وی در خانه پدری خود در تهران ساکن شد و در کنار فعالیت های علمی، آثار و اشیای فراوانی را با هدف حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ایران گردآوری نموده و پس از بازپیرایی این آثار به طرزی زیبا آن ها را در جای جای اتاق ها و فضاهای عمارت قدیمی خاندان خود به نمایش گذارد. مرحوم دکتر محسن مقدم در سال های پایانی زندگانی خود به خاطر علاقه وافری که به دانشگاه تهران داشت و با هدف بهره مندی از اساتید، دانشجویان و سایر علاقمندان به تاریخ و فرهنگ و هنر ایران، خانه پدری و مجموعه آثار و اشیای نفیس خود را به طور کامل بنابر سنت حسنه وقف به دانشگاه تهران واگذار نمود که هم اینک برای بازدید عموم مهیاست. این اثر در بین دیدنی های تهران در تاریخ 20/9/1379 به شماره 2929 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه صبا

به منظور بزرگداشت زنده یاد استاد ابوالحسن صبا، بزرگ مرد تاریخ موسیقی معاصر ایران بخشی از خانه پدری وی به موزه ای تحت عنوان موزه صبا و یکی از جاهای دیدنی تهران اختصاص یافت. سازه های متعلق به صبا و برخی دیگر از اشیا و لوازم شخصی وی نظیر نامه ها، عکس ها، تابلوهای نقاشی و یاداشت های موسیقایی استاد را می توان در این موزه دید. برای رفتن به خانه صبا باید به خیابان جمهوری، خیابان ظهیرالاسلام، پلاک 92 بروید. این خانه در تاریخ 9/4/1382 به شماره 10870 در فهرست آثار ملی ایران و دیدنی های تهران به ثبت رسید.

موزه جواهرات ملی

در سال 1316 به موجب قانون، قسمت عمده جواهرات از کاخ های سلطنتی به بانک مرکزی ایران منتقل و از سال 1322 به بعد موزه جواهرات ملی به تماشای عموم گذاشته شد. هر چند به دلیل حجم کوچک آن محل، تصمیم گرفته شد خزانه جدیدی در خور جواهرات ملی ساخته شود که در محل فعلی واقع در خیابان فردوسی در اواخر سال 1339 گشایش یافت. شاخص ترین جواهرات این موزه عبارتند از: دریای نور که درشت ترین و زیباترین الماس برلیان در میان گوهرهای سلطنتی ایران و یکی از گوهرهای معروف جهان است. گفته می شود این الماس هزار سال پیش کشف و استخراج شد. وزن آن اکنون هفت مثقال و 20 نخود، یعنی در حدود 182 قیراط و صورتی رنگ بوده ولی پیش از تراش بزرگتر بوده است. این الماس توسط نادرشاه افشار، جز هدایای محمدشاه گورکانی و غنایم جنگی، از کشور هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است. کره جغرافیایی نیز از دیگر اشیای نفیس موزه بوده و وزن کره با پایه های طلایی آن حدود 37/5 کیلوگرم و در روی آن 51366 قطعه جواهر گوناگون به وزن 3656/4 نشانده شده است.

موزه آبگینه و سفالینه

بنای موزه آبگینه و سفالینه به دستور احمد قوام (قوام السلطنه) و برای سکونت وی ساخته شد. از قدمت این عمارت در بین جاذبه های گردشگری تهران حدود 85 سال می گذرد. نمای ساختمان آجری و به سبک معماری دوران سلجوقی است. موزه آبگینه، 5 تالار برای نمایش آثار هنری دارد. برای دیدن این موزه باید به خیابان سی تیر، نرسیده به خیابان جمهوری بروید.

موزه هنرهای ملی

موزه هنرهای ملی در سال 1309 شمسی دایر شده است. ساختمان موزه از بناهای دوران قاجار بوده و در حقیقت حوضخانه کاخ بوده است. اگر به این موزه و یکی از جاهای دیدنی تهران رفتید با آثار فاخری از مینیاتور، تذهیب، میناکاری، قلمزنی، سفالگری، معرق و منبت مواجه خواهید شد که بسیار چشم نوازند. این موزه در میدان بهارستان، رو به روی ایستگاه مترو واقع شده است.

موزه نقاشی پشت شیشه

در خیابان هدایت، تقاطع خیابان تنکابن موزه ای قرار گرفته که شامل مجموعه ای از تابلوهای نقاشی پشت شیشه ای است. تصاویری از گل و مرغ، ابنیه، هنرهای قرآنی و نظایر آن را می توانید در موزه نقاشی پشت شیشه ببینید. این اثر در بین دیدنی های تهران در تاریخ 23/10/1378 به شماره 2322 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

موزه رضا عباسی

موزه رضا عباسی دارای 5 تالار نمایشگاهی دائم شامل تالار پیش از اسلام، تالار اسلامی 1 و 2، تالار نگارگری و تالار خوشنویسی است. همچنین در طبقه سوم موزه، کتابخانه ای قرار گرفته و در طبقه همکف نمایشگاه موقت برای نمایش دوره ای آثار معاصر وجود دارد. این موزه در بین جاذبه های گردشگری تهران در خیابان شریعتی نرسیده به پل سیدخندان واقع شده است.

موزه تاریخ طبیعی

موزه تاریخ طبیعی چهارطبقه در سال 1356 براساس گونه های مختلف گیاهی و عناصر زیستی موجد افتتاح شد. اگر خواستید به دیدن این موزه بروید، باید خیابان کریم خان زند را به سمت شرق طی کنید. ابتدای خیابان قائم مقام پلاک 9، موزه در بین دیدنی های تهران در انتظار شماست.

موزه شهدا

اگر می خواهید با آثاری از هنرمندان معاصر در فضای ایثار و شهادت مواجه شوید، فرصت بازدید از این موزه را از دست ندهید. برای رفتن به موزه شهدا در بین جاهای دیدنی تهران باید به خیابان طالقانی، نبش خیابان فرصت بروید. این موزه یکی از جاذبه های گردشگری شهر تهران و یادگاری از آثار هشت سال جنگ تحمیلی ایران و عراق است.

موزه هنرهای معاصر

ساختمان موزه های هنرهای معاصر در خرداد 1356 شمسی افتتاح شد. معماری بنا تلفیقی از شیوه های معماری سنتی و مدرن می باشد و گنجینه بسیار ارزشمندی از آثار هنرمندان معاصر ایران و جهان در آن نگهداری می شود. هم اکنون دو سالانه ها، نمایشگاه ها و رویدادهای مهم ملی و بین المللی حوزه هنرهای تجسمی ایران در این موزه برپا می شوند و به همین دلیل در فصول گوناگون سال، موزه هنرهای معاصر میزبان علاقمندان پرشمار هنرهای تجسمی و دانشجویان این رشته هاست. این موزه در بین دیدنی های تهران در خیابان کارگر شمالی، درست کنار پارک لاله تهران قرار گرفته که خود این پارک از جاذبه های گردشگری تهران محسوب می شود. این اثر در تاریخ 12/11/1381 به شماره 7068 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

موزه فرش

موزه فرش به سال 1356 شمسی در ضلع شمالی پارک لاله گشایش یافت. ساختمان موزه از نظر معماری بسیار زیباست. درون موزه هم فرش ها و گلیم بافته های بسیار نفیسی از آثار هنرمندان جای جای ایران وجود دارد و از جاهای دیدنی تهران است.

موزه دانشکده علوم (موزه فاطمی)

اگر دوست دارید گونه های کاملی از پرندگان ایران را یک جا ببینید سری به موزه فاطمی که قدیمی ترین موزه جانورشناسی ایران و از دیدنی های تهران هست، بزنید. این موزه که به پاس خدمات بنیانگذار صادقش به نام موزه فاطمی نامگذاری شده، در سال 1338 شمسی افتتاح شد. محل این موزه خیابان انقلاب، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم است.

موزه دفینه

بنیاد مستضعفان و جانبازان در سال 1368 شمسی به منظور حفاظت از آثار و اشیای تاریخی و هنری ضبط شده از اماکن مختلف، موزه ای به نام موزه دفینه تاسیس کرد. در این موزه و در بین جاهای دیدنی تهران آثاری همچون سفالینه های ایرانی از هزاره پنجم پیش از میلاد، مجموعه های چینی و بلور و تندیس های گوناگون به چشم می خورد. خیابان ولی عصر را که به سمت شمال تا تقاطع میرداماد بروید، داخل میرداماد، چند قدم جلوتر، ابتدای پل، موزه دفینه قرار گرفته است.

موزه زمین شناسی

موزه زمین شناسی، یکی از واحدهای زمین شناسی کشور است که در سال 1345 شمسی به همت چند محقق زمین شناس و در 4 بخش ابزار و وسایل قدیمی و معدن کاوی، سنگ ها، کانی ها و سنگواره ها در بین جاذبه های گردشگری تهران افتتاح شد.

شهرک سینمایی غزالی

شهرک سینمایی غزالی در سال 1375 شمسی با مساحت 10 هکتار و به منظور بازسازی صحنه هایی از تهران قدیم افتتاح شد. شهرک غزالی شامل 3 مجموعه است:
الف) خیابان لاله زار، ساختمان شهرداری و میدان توپخانه تهران قدیم.
ب) قسمتی که به لاله زار متصل شده و شامل محله های قدیمی تهران هست.
ج) صحنه سازی تشکیلات سربداران که در فاصله کمی پشت محله های قدیمی تهران قرار گرفته است.
نشانی: کیلومتر 14 جاده مخصوص کرج، جنب شرکت سایپا

برج آزادی

برج آزادی، آمیزه ای شکوهمند از معماری دوران باستان، دوران اسلامی و معماری مدرن است که ساخت آن به سال 1350 در زمینی به مساحت 50 هزار مترمربع به پایان رسید. در ساختمان این برج در بین دیدنی های تهران نهایت دقت و ظرافت به کار گرفته و بهترین نمونه از معماری تلفیقی ایرانی و اسلامی محسوب می شود. برج آزادی در حقیقت بخش اصلی موزه آزادی را تشکیل می دهد که این مجموعه نیز علاوه بر برج مشتمل بر سالن سمعی و بصری، تالارهای نمایشگاه آثار هنری و سالن سینماست. این اثر در بین جاهای دیدنی تهران در تاریخ 26/12/1353 به شماره 1008 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

امامزاده داوود (ع)

بنای امامزاده داوود (ع) در میان دره های سرسبز منطقه فرحزاد بنا شده و از دیدنی های تهران است. بنای اولیه امامزاده داوود سال ها پیش و در اثر یک سیل از بین رفت و بنای فعلی جایگزین آن شد. حرم هشت ضلعی کنونی و سرداب زیر آن در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. از ویژگی های این امامزاده وجود مرقد در داخل سرداب است. نسبت امامزاده داوود (ع) به حضرت امام زین العابدین (ع) می رسد.

دبیرستان فیروز بهرام

دبیرستان فیروز بهرام که در خیابان میرزا کوچک خان قرار گرفته و از مکان های تاریخی تهران است، از سمت شمال به معبد زرتشتیان، از شرق به دبیرستان دختران ارامنه، از جنوب به مراکز تجاری و از غرب به منازل مسکونی منتهی می شود. قدمت این بنا در بین جاذبه های گردشگری تهران به سال 1311 شمسی بازمی گردد و معماری آن برگرفته از شیوه قاجار است. کلیساها و ابنیه متعددی متعلق به اقلیت های دینی در تهران وجود دارد که در این مجال به ذکر همین چند بنا اکتفا می کنیم.

کلیسای سرکیس مقدس

از تقاطع بلوار کشاورز و خیابان کارگر شمالی (ضلع جنوب پارک لاله) که به سمت شرق بروید پس از عبور از میدان ولی عصر، کلیسایی را در ابتدای پل کریم خان مشاهده می کنید که همان کلیسای سرکیس مقدس است و از جاهای دیدنی تهران به شمار می آید.

مجموعه ورزشی آزادی

مجموعه ورزشی آزادی بزرگترین و مجهزترین ورزشگاه کشور است، با 22 نوع تاسیسات از استادیوم 100 هزار نفری فوتبال گرفته تا سالن های متعدد ورزشی و دریاچه ای زیبا. پیست اتومبیل رانی و موتورسواری این مجموعه 42 هزار مترمربع مساحت و 2555 متر طول دارد. دارای هفت تیپ و 28 مسیر بوده و مسابقات موتورسواری، دو استقامت، کارتیینگ (ماشین های مخصوص آموزش اتومبیل رانی به کودکان)، ویلچررانی و اتومبیل رانی معمولا هم در آن و در بین دیدنی های تهران انجام می شود.

پرش و چتربازی

برای ورزش های هوایی باتوجه به ورود این رشته به فهرست ورزش های رسمی المپیک، در تیرماه 1374 شمسی کمیته ای در سازمان تربیت بدنی تشکیل شد. محل های آموزش چتربازی و سقوط آزاد، استادیوم ورزشی آزادی در بین جاهای دیدنی تهران است.

اسب و سوارکاری

اگر شما از علاقمندان به سوارکاری باشید، در تهران و اطراف آن و مجموعه های سوارکاری خوبی برایتان وجود دارد. به عنوان مثال مجموعه سوارکاری نیاوران که در سال 1372 شمسی احداث شد با 2000 مترمربع مساحت و دو مانژ ابتدایی و پیشرفته در حال حاضر 9 اسب دارد و یا مجموعه ورزشی نوروز آباد (کیلومتر 5 جاده کرج) که علاوه بر اسب سواری، استخر هم دارد. همچنین باشگاه سوارکاری دشت بهشت دارای چهار مانژ سوارکاری برای سوارکاران مبتدی تا پیشرفته و نیز زمین تنیس نیز هست. باشگاه سوارکاری افشین و باشگاه سوارکاری چیتگر هم از جمله جاهای دیدنی تهران هست.

ورزش های باستانی

مردان نیرومند روزگاران قدیم تنها برای آنچه امروز ورزش خوانده می شود، پا در گود نمی گذاشتند. کسانی بر این گمانند که آن مردان آیین رزم را هم آموختند و می گویند، ابزار ورزش باستانی شباهت عجیبی به جنگ افزار روزگار قدیم دارد. ورزش باستانی هنوز هم در میان تهرانی ها دارای علاقمندان بسیاری است.

پارک آبی آزادگان

پارک آبی آزادگان که در انتهای بزرگراه آزادگان، نزدیک به بزرگراه بسیج قرار گرفته و از دیدنی های تهران است، به سال 1374 ساخته شد. این مجموعه دارای استخربازی (سرسره و تونل)، ساحل مصنوعی و استخر موج بوده و لحظات شادی را در تابستان برای شما به همراه خواهد داشت.

مجموعه ورزشی انقلاب

بزرگترین مجموعه ورزشی داخل تهران با 130 هکتار مساحت و امکانات بسیار متنوع در حاشیه خیابان سئول و بزرگراه نیایش واقع شده است. ورزشگاه انقلاب با یک پیست زیبای پیاده روی، زمین های تنیس، استخر و امکانات بسیار گوناگون دیگر ورزشی هم به عنوان یک مکان تفریحی و هم به عنوان محلی برای برگزاری اردوهای ورزشی تیم های ملی مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است، بدانید که ورزشگاه انقلاب تنها باشگاه ورزشی تهران است که امکاناتی برای گلف دارد. زمین های گلف ورزشگاه انقلاب در بین جاذبه های گردشگری تهران با شش کیلومتر پهنا، در برگیرنده 60 هکتار چمن هست.

چوگان

در چند سال اخیر برای احیای ورزش چوگان که از زمان های دیرین ایرانیان پایه گذار آن بودند، فعالیت های مثبتی انجام گرفته و در حال حاضر در محمدآباد کرج، باشگاه نوروزآباد در جاده قدیم کرج و باشگاه شهدا علاقمندان به این ورزش اصیل ایرانی به چوگان می پردازند.

دوچرخه سواری

پیست دوچرخه سواری سرخه حصار با هشت کیلومتر طول با بخش های مخصوص خانم ها و آقایان از سال 1375 به بهره برداری رسیده است. همچنین پیست دوچرخه سواری پارک چیتگر (آزادراه کرج) که در سال 1373 شمسی افتتاح شد و دارای بخش های سرعت، استقامت، کوهستانی، کراس و بخش ویژه بانوان در بین جاذبه های گردشگری تهران است.

پارک جنگلی چیتگر

این پارک با 1450 هکتار زمین پر درخت، از شمال به زمین های چیتگر، از جنوب به اتوبان کرج، از غرب به پیکان شهر و از شرق به منطقه خرگوش دره محدود می شود. پارک چیتگر از بزرگترین پارک های جنگلی استان بوده و از جاهای دیدنی تهران است. پارک چیتگر تنها یک پارک جنگلی ساده نیست بلکه مجموعه ای از امکانات تفریحی مانند پیست اختصاصی دوچرخه سواری و نقاطی برای برپا داشتن چادرهای مسافرتی خانوادگی یک روزه و نظایر آن در این پارک پیش بینی شده تا اوقات خوشی را برای گردشگران فراهم می سازد.

پارک جنگلی لویزان

پارک جنگلی لویزان با وسعتی معادل 1100 هکتار، از شمال به قوچک، از جنوب به شمس آباد، از غرب به ده لویزان و از شرق به پادگان خاتم الانبیا محدود می شود. علاوه بر این دو پارک گردشگری و زیبای جنگلی دو پارک ملی نیز به نام های خجیر و سرخه حصار در شرق تهران، انتهای بزرگراه شهید بابایی وجود دارد که البته جز مناطق حفاظت شده توسط محیط زیست و از دیدنی های تهران هستند.

پارک ملی خجیر و سرخه حصار

پارک ملی حجیر با مساحتی بالغ بر 10013 هکتار و بیش از دویست سال سابقه حفاظتی به صورت قرق و شکارگاه سلطنتی هم اینک با عنوان پارک ملی، تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و تمام این ناحیه در بین جاهای دیدنی تهران به غیر از بخش شمال شرقی آن، جز مناطق حفاظت شده هستند. این پارک ملی و پارک ملی سرخه حصار در ارتفاع 1547 متری از سطح دریا قرار دارند. میانگین حداکثر ارتفاع 2600 متر و حداقل آن 1450 متر هست. مساحت پارک ملی سرخه حصار نیز 9380 هکتار بوده که این پارک هم تحت کنترل و حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارد. رودخانه جاجرود در این ناحیه جریان دارد و پس از سد لتیان، در حاشیه منطقه جریان پیدا می کند و در شهرک پارچین از منطقه خارج می شود. راه های ارتباطی این ناحیه عبارتند از جاده خجیر که از دو راهی زرشکی منشعب می شود و تا خجیر 14 کیلومتر است. راه دیگر جاده قصر فیروزه در بین جاذبه های گردشگری تهران هست.

پارک ارم و باغ وحش تهران

مجموعه پارک ارم با 70 هکتار وسعت در 5 کیلومتری غرب شهر تهران در کنار بزرگراه تهران- کرج واقع شده و دارای شهربازی و محل های تفریحی متنوعی برای کودکان و نوجوانان است. دریاچه پارک با 8 هکتار وسعت دارای امکانات قایقرانی است که برای مسابقات قایقرانی و اسکی روی آب نیز مورد استفاده قرار می گیرد. باغ وحش تهران که قبلا در مرکز تهران قرار داشت، اینک به زمینی در حدود 45 هزار مترمربع در ابتدای بزرگراه تهران- کرج و جنب پارک ارم در بین دیدنی های تهران منتقل شده و بیش از 390 حیوان و پرنده در قفس های مختلف آن نگهداری می شوند.

پارک شهر

قدیمی ترین و اولین پارک عمومی شهر تهران که بنای آن به سال 1339 شمسی باز می گردد، در محله قدیم سنگلج در مساحتی نزدیک به 250 هزار متر مربع ساخته شده است. بازدید از پارک شهر شما را سرحال خواهد آورد. در حال حاضر در این پارک و در بین جاذبه های گردشگری تهران زمین بازی کودکان و میزهای تنیس و شطرنج به همراه سالنی برای بازی های کامپیوتری و چندین آبنما و یک دریاچه مصنوعی وجود دارد.

پارک لاله

پارک لاله، 25 هکتار وسعت دارد و به سال 1345 شمسی در زمینی احداث شد که زمانی به میدان اسب دوانی جلالیه معروف بود. برای رفتن به این پارک زیبا در بین جاهای دیدنی تهران باید به خیابان کارگر، تقاطع بلوار کشاورز بروید. در این پارک دو موزه مهم شهر تهران یعنی موزه های هنرهای معاصر و موزه فرش نیز قرار دارد که در بخش مربوط به موزه ها می توانید توضیحات این دو مکان مهم تاریخی- فرهنگی را در تهران بخوانید.

پارک ساعی

مهندس کریم ساعی استاد دانشگاه تهران این پارک را به صورت جنگلی در سال 1329 در مساحتی به وسعت 12 هکتار در خیابان ولی عصر (عج)، بالاتر از سه راهی شهید بهشتی بنیان نهاد و آن را در اختیار وزارت کشاورزی قرار دارد. پس از درگذشت وی در سال 1331، این پارک در بین دیدنی های تهران همچنان با همان وضعیت درخت کاری شده جنگلی در اختیار وزارت کشاورزی بوده تا اینکه در سال 1341 برای تبدیل آن به یک پارک عمومی تجهیز و تغییراتی در محوطه سازی در آن ایجاد شد. در حال حاضر این پارک 6 ورودی دارد و مجموعه هایی تفریحی با نمونه هایی از جانوران و پرندگان برای آشنایی کودکان در آن وجود دارد. پارک ساعی با آبشارها و برکه هایی به سبک باغ های ژاپنی و آب نماهای متعدد، از جاهای دیدنی تهران به شمار می آید.

پارک ملت

دیدنی ترین و یکی از بزرگ ترین گردشگاه های تهران، پارک ملت 34 هکتاری بوده که از دو بخش متفاوت تشکیل شده است. بخش اول در سال 1347 به موازات خیابان ولی عصر (عج) احداث شد و بخش دوم بر پایه طرح یک پارک ساز انگلیسی و با الهام از پارک های آن کشور، روی تپه های قدیمی آن و در بین جاذبه های گردشگری تهران ادامه یافت. این پارک دارای یک دریاچه بزرگ، پیست پیاده روی، فضاهای سبز مختلف سرشار از گونه های ارزشمند گیاهی، مجسمه های گوناگون، مبلمان های متنوع شهری، وسایل پلی اتیلنی مخصوص بازی کودکان و نیز گونه های مختلف پرندگان بوده که در نوع خود در ایران بی نظیر است.

امامزاده سلطان مطهر بومهن

در قسمت شمالی شهر بومهن و داخل محوطه ای محصور، بنای برج آجری زیبایی وجود دارد که به امامزاده سلطان مطهر بومهن مشهور است. بنای این امامزاده با نقشه ای چندوجهی و پوششی گنبدی (دوپوش) از شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری در منطقه به شمار می رود. مصالح این بنا از گچ و آجر است. داخل این امامزاده، صندوق چوبی زیبایی بوده که از شاهکارهای هنر کنده کاری روی چوب محسوب می شود و به فرمان ملک کیومرث از حکام مقتدر محلی ناحیه طبرستان ساخته شده و در این بنا قرار گرفته است. این بنا در بین دیدنی های تهران به شماره 1092 و تاریخ 1/4/1354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

دژ باستانی روستای گلخندان

دژ گلخندان در 5 کیلومتری جنوب شهر بومهن و چسبیده به بافت روستای گلخندان جدید قرار دارد. براساس کاوش های باستان شناسی انجام شده، قدمت این دژ از قرون اولیه اسلامی تا قرن دهم هجری قمری تعیین شده است. در حال حاضر بقایایی از برج و باروهای پیرامونی این دژ که بر بلندای صخره ای جای گرفته، ناخودآگاه توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کنند. این اثر در بین جاذبه های گردشگری تهران به شماره 2888 و تاریخ 5/9/1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

امامزاده روستای گلخندان

بنای این امامزاده از بناهای آرامگاهی متعلق به قرن هفتم هجری قمری است که در باور مردم، مدفن قاسم ابن زید از اعقاب امام حسن مجتبی (ع) است. ساختار بنا در بین جاهای دیدنی تهران دارای نقشه چندوجهی با پوشش گنبدی هست. این امامزاده از اماکن مذهبی مهم منطقه است.

برج میلاد

برج میلاد با ارتفاع 435 متر در حال حاضر چهارمین برج بلند تلویزیونی- مخابراتی دنیاست. مجموعه یادمان در بین جاهای دیدنی تهران در زمینی به مساحت تقریبی 15 هکتار روی تپه های کوی نصر در میان شبکه بزرگراهی شمال غرب واقع شده و از شمال به بزرگراه شهید همت، از شرق به بزرگراه شهید چمران، از جنوب به بزرگراه شهید آیت الله حکیم و از غرب به بزرگراه شیخ فضل الله نوری منتهی شده است. مجموعه یادمان، مجموعه ای چند منظوره شامل تاسیسات مخابراتی، مراکز تجاری، رستوران ها، مرکز همایش ها و هتل است. البته در حال حاضر برج میلاد و مرکز همایش های آن به بهره برداری رسیده و در فازهای آتی هتل پنج ستاره و مرکز بین المللی تجارت و ارتباطات تهران نیز به آن اضافه خواهد شد. سازه برج میلاد شامل پنج شش پی، ساختمان پای برج (لابی)، شفت، راس و دکل مخابراتی- تلویزیونی هست. ساختمان پای برج در 6 طبقه و در مساحت 17 هزار مترمربع بنا شده و طبقه همکف به ورودی و محل پذیرش بازدیدکنندگان اختصاص یافته است. در طبقات اول تا سوم، 63 واحد تجاری، رستوران غذاهای بین المللی، تریا و نمایشگاهی و با وسعت 260 مترمربع پیش بینی شد. طبقات اول و دوم زیر همکف شامل فضای اداری، تاسیساتی و مرکز داده ها بوده و شفت برج با ارتفاع 310 متر، یک سازه بتنی است که در 3 ضلع این شفت 6 دستگاه آسانسور با سرعت 7 متر بر ثانیه بازدیدکنندگان را در 45 ثانیه به راس برج منتقل می کنند. ساختمان راس برج یک سازه فلزی بوده که با وزن 2 هزار تن و مساحت 16 هزار مترمربع در 12 طبقه بنا شده است. ساختمان راس برج، بلندترین سازه طبقاتی در میان برج های مخابراتی دنیا محسوب می شود. در طبقات مختلف سازه راس برج میلاد سکوی دید باز، سکوی دید بسته، رستوران گردان با گنجایش 500 نفر، رستوران ویژه با ظرفیت 200 نفر، تریا، گالری هنری و طبقات ویژه مخابرات و تلویزیون در نظر گرفته شده و گنبد آسمان در بلندترین نقطه ساختمان راس قرار دارد و در پایین ترین طبقه ساختمان راس، محلی به عنوان منطقه ایمن از آتش در نظر گرفته شده است. دکل مخابراتی برج در 4 قسمت و با ارتفاع 120 متر هست. قسمت زیرین دکل در بین دیدنی های تهران محل نصب آنتن های مخابراتی کاربران عمومی و سه قسمت فوقانی به آنتن تلویزیونی آنالوگ و دیجیتال اختصاص داده شده است.

صنایع دستی استان تهران

استان تهران به لحاظ موقعیت اقتصادی و اجتماعی، محل تمرکز بسیاری از فعالیت های اقتصادی در کشور بوده و در میان دیدنی های تهران از رشته های صنایع دستی و هنرهای سنتی نیز بهره مند نبوده و از دوران قاجار تاکنون به دلیل قرار گرفتن این شهر به عنوان پایتخت ایران و وجود دولتمردان و رجال، بسیاری از رشته های صنایع دستی به این شهر منتقل گردیده که تا امروز نیز ادامه داشته و به نحوی جز فعالیت های بومی استان شده اند. می توان گفت که به دلیل وجود جذابیت های استان و مشکلات معیشتی در سایر نقاط، بسیاری از افراد به این استان مهاجرت نموده و همراه با خود، توانمندی ها و صنایع دستی محل زندگی قبلی را نیز منتقل کرده اند. در این استان به لحاظ تمرکز بازار تولید در تعدادی از رشته های صنایع دستی و تمرکز بازار مصرف (داخلی و خارجی) مکان مناسبی برای بروز استعدادهای توانمند هنرمندان این هنر- صنعت به وجود آمده است. در زیر پوست این شهر بزرگ و پر از جمعیت و باتوجه به ناهنجاری های موجود در آن، وجود و رونق این نوع فعالیت ها در زندگی مدرن و پرسرعت عصر حاضر حکایت از گرایش باطنی انسان به زیبایی و خلق آن از طریق ساخت وسایل کاربردی و روزمره زندگی با استفاده از انواع تکنیک های صنایع دستی دارد. وجود کارگاه های فعال صنایع دستی در بین دیدنی های تهران با توجه به حجم اشتغال موجود در آن، نمایشگاه ها و همچنین گالری های متعدد در سطح استان، شرایط به وجود آوردن تاثیرات مثبت اجتماعی فعالیت های هنری و از جمله صنایع دستی را نشان می دهد. شاخص ترین صنایع دستی استان تهران عبارتند از:
شیشه گری فوتی: برای ساخت و تهیه انواع ظروف مانند گلدان با استفاده از مذاب شیشه و دمیدن در آن تا حصول شکل نهایی به کار می رود.
معرق شیشه: هنری است برای تزیین پنجره ساختمان ها؛ نقوش ان کاملا هندسی بوده و در برخی موارد به جای میله های فلزی، چوب استفاده می شود.
همجوشی شیشه: ایجاد فرم های مختلف و تهیه ظروف مصرفی و تزیینی و قطعات شیشه های رنگی با روش اتصال به یکدیگر با حرارت دادن در کوره است.
صنایع دستی چوبی: به مجموعه محصولات چوبی گفته می شود که با طرح ها و نقوش هنری توسط ابزار و وسایل مختلف از جمله دستگاه های خراطی، وسایل نجاری نظیر اره، سوهان، رنده، مغار و غیره به وجود می آیند. همچنین تولید فرآورده های چوبی که با استفاده از روکش حاصله از به هم چسباندن قطعات کوچک چوب و فلز و استخوان ساخته می شود.
چرم: مجموعه تولیداتی که با استفاده از چرم دباغی و آماده شدن به عنوان مواد اولیه با طرح و نقوش سنتی، مصنوعات متنوعی را با تکنیک های مختلف مانند نقش اندازی ضربی، نقاشی روی چرم در بین جاهای دیدنی تهران تهیه می کنند.

خانه موزه مقدم، یادگار تاریخی با ارزش دکتر مقدم

در شهر تهران شلوغ و پر رفت و آمد هم هنوز می توان خانه هایی را یافت که علاوه بر طراوت و تازگی، جایی برای مرور تاریخ و دیدن آثار باستانی باشد. یکی از این مکان ها، خانه موزه مقدم است که توسط محسن مقدم، باستان شناس ایرانی بنابر وصیت خود و همسر فرانسوی اش سلما، پس از مرگ به دانشگاه تهران اهدا شده و اکنون موزه ای است برای بازدید عموم در بین جاهای دیدنی تهران. استاد محسن مقدم که در سال 1279 شمسی متولد شده، یکی از اولین باستان شناسان ایرانی است که افتخار شاگردی هنرمند بی نظیر نقاشی، استاد کمال المک را داشته است، طوری که در تابلو کلاس درس کمال الملک می توان تصویر محسن مقدم را مشاهده نمود. استاد مقدم علاوه بر نقاشی به باستان شناسی، تحقیق و جمع آوری آثار قدیم سرزمین مادری خود علاقه وافری داشت و در همین راستا به همراه همسر خود طی سالیان دراز با دقت و حوصله فراوان اشیای قدیمی را در خانه موزه مقدم تهران نگهداری نموده و سر آخر تمام این میراث کهن را به همراه خانه تاریخی و زیبای خود برای دیگران به یادگار گذاشتند تا این موزه ارزشمند محلی باشد برای علاقمندان در بین جاهای دیدنی تهران.

تاریخچه خانه موزه مقدم تهران

خانه موزه مقدم تهران محل زندگی یکی از درباریان سلسه قاجار بوده است به نام محمد تقی خان احتساب الملک. از این صاحب منصب قجری دو فرزند پسر متولد شدند به نام های حسن و محسن که هر دو برای ادامه تحصیل راهی اروپا شدند. حسن که بیشتر به ادبیات و فعالیت های سیاسی علاقه داشت، در جوانی از دنیا رفت ولی کتاب ارزشمند «جعفر خان از فرنگ برگشته» را از خود به جا گذاشت. محسن بعد از اتمام تحصیلات خود در زمینه باستان شناسی در سال 1315 به تهران بازگشت و در کنار تدریس در دانشگاه تهران، اقدام به تاسیس دانشکده هنرهای زیبا نمود و با نام فامیل مقدم صاحب خانه پدری در بین جاهای دیدنی تهران گشت. او با صرف وقت و هزینه بسیار علاوه بر نگهداری خانه، اقدام به جمع آوری سفالینه، شیشه، مسکوکات، چپق و قلیان نمود طوری که برای جشن های 2500 ساله، علاوه بر مشاوره تاریخی از مجموعه پارچه های خانه مقدم برای لباس زنان استفاده شد. استاد محسن مقدم، اولین ایرانی است که مفتخر به دریافت نشانلژیون دو نور با درجه اوفیسیه از طرف شارل دو گل رئیس جمهور فرانسه گردیده است.

خانه مقدم کجاست؟

اگر در تهران اهل مترو باشید، به راحتی می توانید به دور از ترافیک و شلوغی خود را به خانه موزه مقدم برسانید. آدرس خانه این باستان شناس وطن دوست در خیابان امام خمینی تهران، بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر، جنب بانک ملت، پلاک 249 واقع شده است. این خانه در بین جاهای دیدنی تهران شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است که هر کدام دارای بخش های مختلف و جداگانه ای است از جمله اتاق پیشخوان، سالن گاه نگاری، حوضخانه، کتابخانه، ساختمان اربابی، ایوان قاجار، دیوار تجدد، حوض ژاپنی، سالن زمستانی و بسیاری دیگر که هر کدام خود حکایتی دارد و داستانی که در اینجا به شرح مختصری از هرکدام بسنده می کنیم.

معماری خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم تهران، پر از برج های بدون حیاط، به دو بخش حیاط بیرونی و حیاط اندرونی تقسیم می شود. در ضلع جنوبی حیاط بیرونی یک اتاق پیشخوان وجود دارد که در زمان خود به عنوان اتاقی جانبی در کنار سالن پذیرایی مورد استفاده استاد مقدم قرار می گرفته و در حال حاضر جایی است، برای معرفی فعالیت ها و خدمات علمی او بوسیله عکس، وسایل شخصی و گوشه دیگر پیشخوان به نمایش وسایل قدیمی و صندوق خانه ها و دیگر آثار تزیینی اختصاص یافته است. اتاق گاهنگاری، دیگر بخش ضلع جنوبی حیاط بیرونی است که در زمان قدیم محل کارهای علمی و پذیرایی از میهمانان بوده و در حال حاضر با سلیقه ای خاص محل ارائه تسلسل آثار تاریخی و فرهنگی ایران زمین بوده و سفالینه ها، ابزار سنگی، شیشه و مهرها زیبایی منحصر به فردی به این اتاق بخشیده است. حوضخانه با تزیینات دیوارها که توسط خود استاد مقدم انجام شده، به دلیل نمایش سیر تحول سفال و کاشی در سرزمین مادری از جذابیت خاصی برخوردار است و آتلیه آقای مقدم که اکنون به منظور نگهداری از کتاب های استاد و دیگر کتب مربوط به باستان شناسی کتابخانه ای  مرجع و پربار است، از دیگر مکان های ضلع جنوبی بوده که بهشتی است برای علاقمندان باستان شناسی. در ضلع غربی حیاط بیرونی، ساختمان اربابی یا همان برج شکوه خانه موزه مقدم را چند برابر کرده است. این قلعه ساخته شده به شیوه قرون وسطی اروپا توسط خود استاد و یکی از شاگردان ایشان به نام دکتر ابوالقاسمی طراحی شده و در داخل آن با ایجاد اتاق کدخدا، حمام خانگی کاشی کاری شده، اتاق صدف، تدخین سعی در نمایش هنرهای مردمی داشته است. در ضلع شمالی این برج ایوان قاجار قرار دارد که بر پایه چند ستون و طاق ایجاد شده که در وسط آن حوضچه مرمری متعلق به حمام فتحعلی شاه تعبیه شده و آب از آن فوران کرده و وارد استخر کوچکی می شود که از آب نماهای باغ الحمرا در کشور اسپانیا الگوبرداری شده است. در انتهای بخش غربی هم گلخانه ای رشک برانگیز مزین به کاشی های لعاب دار قدیمی در کنار سنگ های حجاری شده قرار دارد و حال و هوای دیگری به این موزه بخشیده است. حوض ژاپنی در بین جاهای دیدنی تهران دیگر بخش دیدنی حیاط بیرونی است و البته دیوار تجدد که جداکننده این بخش از حیاط اندرونی هست. این دیوار از چند ستون مارپیچ با پایه هایی مشابه کاخ چهل ستون بوده که توسط هنرمند نامدار ایران، مهندس هوشنگ سیحون طراحی شده است. حیاط اندرونی خانه مقدم، در ضلع شمالی خود ساختمانی دارد که در زیرزمین آن گنجینه آثار تاریخی خانه موزه مقدم قرار دارد و ایوان آن با گچ بری خاص و آینه و معرق کاری استادانه جلوه شکوهمندی بدان بخشیده است. اتاق قاجار یا اتاق زمستانی که در حال حاضر محل نمایش آثاری از دوران قاجار و پهلوی است، با طاقچه گچ بری زندیه و شومینه ای از قصر فیروزه مزین گردیده است. اتاق نشیمن که محل اصلی زندگی دکتر مقدم و همسرشان بوده، اکنون محل عرضه تعدادی قلمدان، گنجفه، جعبه و نقاشی هایی هست به قلم خود استاد مقدم. در ضلع شرقی حیاط اندورنی، دیواری واقع است که دکتر در مراحل مختلف آن را با ظروف قاجاری و کاشی های رنگارنگ آراسته و در وسط آن طاق نمایی به غایت زیبا بنا نهاده است. حیاط این بخش در بین جاهای دیدنی تهران نیز نشانگر ذوق بی نهایت دکتر و همسرشان است که خود آن را با در نظر داشتن نقوش فرش های صفوی و قاجاری طراحی کرده اند. حیاط سرایداری خانه نیز که دچار فرسودگی شده بود، با بازسازی و مرمت تبدیل به بخش اداری خانه موزه مقدم گردیده است. دکتر مقدم با شرح نحوه به دست آوردن این اشیای تاریخی جهت پربارتر کردن موزه خود در دفترچه خاطراتش جای هیچ شک و شبه ای باقی نگذاشته است. وی در این خاطرات بیان کرده که بیشتر این آثار تاریخی را از دستفروش های بازار و یا مالکانی که قصد تخریب خانه های قدیمی را داشته اند، با هزینه شخصی خود خریداری کرده و گاهی هم در حراج کشورهای بیگانه توانسته آن ها را به دست بیاورد. البته بسیاری از این اشیا هم توسط سفرا و یا مهمانان ویژه دکتر به وی هدیه داده شده است. خانه موزه مقدم بی نظیر در تاریخ 20 آذرماه 1379 با شماره 2929 به عنوان یکی از آثار ملی ایران و در بین جاهای دیدنی تهران به ثبت رسید.

تهرانگردی همراه با اصالت خانه حسین خداداد یا موزه تماشاگه زمان

شهر تهران، پایتخت هزار رنگ ایران است که در جای جای آن، مردمانی با فرهنگ ها و سنت های مختلف روزگار می گذرانند. این شهر دیدنی در بطن خویش، ماجراهای زیادی برای گفتن دارد و هر ثانیه و لحظه، اتفاقی نو در کوچه و خیابان هایش می افتد که ذهن ما را درگیر خود می کند. تهران به عنوان پایتخت تاریخی ایران، مرکز دیدنی های بسیاری است. از بین جاهای دیدنی تهران، به سراغ بنایی تاریخی که امروزه به موزه تبدیل شده است، می رویم و دل به تاریخ می سپاریم تا بدانیم که در پس دیوارهای خانه حسین خداداد یا موزه تماشاگه زمان تهران، چه اتفاقاتی روی داده است و چه کسانی روزگار و عمر خویش را صرف ساخت و مرمت خانه حسین خداداد یا تماشاگه زمان کرده اند. برای آشنایی بیشتر با خانه حسین خداداد یا همان موزه تماشاگه زمان معروف و دیدنی با ما همراه باشید که همراهی شما در مسیر آشنایی با جاهای دیدنی تهران مایه مباهات ماست. 

پایتخت تاریخی ایران و دنیایی از رمز و راز

طبق عادت قبل از رویارویی با خانه حسین خداداد یا موزه تماشاگه زمان تهران، بهتر است کمی هم شده با تهران زیبا و سرفراز آشنا شویم تا بدانیم که در پس آلودگی ها و شلوغی ها، این شهر دیدنی چهره ای دیگری هم دارد که سال ها مخفی مانده است و به نوعی گرد فراموشی به رخسار دارد. جاهای دیدنی تهران در کوهپایه جنوبی رشته کوه های البرز قرار داشته و 1190 متر از سطح آب های آزاد ارتفاع دارد. تهران با جمعیتی حدود 8.4 میلیون نفر در بخش شهری و 15 میلیون نفر در منطقه روستایی، پرجمعیت ترین شهر ایران و آسیای غربی و دومین منطقه بزرگ شهری در خاورمیانه است. این شهر توسط آقا محمدخان از سلسله قاجار در سال 1796 میلادی به عنوان پایتخت رسمی ایران، انتخاب شد. پایتخت این سرزمین، چندین بار در طول تاریخ نقل مکان کرده و پس از سال ها، سرانجام قرعه به نام تهران افتاد. این شهر دیدنی، دارای مجموعه های تاریخی از جمله مجتمع های سلطنتی گلستان، سعدآباد و نیاوران که در آن دو سلسله آخر پادشاهی منزل داشته اند، است. نمادهای جهانی تهران نیز عبارتند از برج آزادی (یادبودی از سلسله پهلوی که در سال 1971 به نشانه 2500 سال از بنیانگذاری دولت امپریالیست ایران، ساخته شده است.)، برج میلاد (بلندترین برج که در سال 2007 پروژه آن تکمیل شد.) و پل طبیعت (یک شهرک جدید ساخته شده در سال 2014 هست.). اکثریت مردم تهران، فارسی زبان هستند و در کنار بقیه گویش ها که در اثر مهاجرت به تهران راه یافته اند، تمامی مردم توانایی درک و فهم زبان شیرین فارسی را دارند. این شهر مرکز فرودگاه بین المللی امام خمینی، فرودگاه داخلی مهرآباد، ایستگاه قطار مرکزی، سیستم حمل و نقل سریع مترو و شبکه بزرگ بزرگراه ها است. تهران، دارای هوای نیمه خشک و سرد با ویژگی های آب و هوای قاره ای و الگوی بارش مدیترانه ای است. آب و هوای تهران تا حد زیادی توسط موقعیت جغرافیایی آن، با کوه های بلند البرز در شمال و کویر مرکزی کشور در جنوب تعریف شده و به سه بخش ملایم در بهار و پاییز، گرم و خشک در تابستان، و سرد و مرطوب در زمستان تقسیم می شود. اکثریت تهرانی ها، رسما مسلمان دوازده امامی هستند. سایر جوامع مذهبی در شهر شامل پیروان شاخه های سنی و عرفانی اسلام، مسیحیان، یهودیت، زرتشتیان و بهائی هستند. مراکز مذهبی متعددی در سراسر شهر پراکنده شده اند که شامل مراکز قدیمی تا مراکز جدید، مساجد، کلیساها، کنیسه ها و معابد آتش زرتشتی است. این شهر همچنین دارای یک سوم نسل سوم جامعه سایک هند بوده که دارای یک منطقه محلی است که توسط نخست وزیر هند، در سال 2012 از آن بازدید به عمل آمد. حال که شرح مختصری از پایتخت ایران برای شما داشتیم، به سراغ خانه حسین خداداد می رویم و کمی از زندگی ماشینی خویش به واسطه جاهای دیدنی تهران فاصله می گیریم.

خانه حسین خداداد و تاریخی مخفی در بطن آن

خانه حسین خداداد یا به عبارتی موزه تماشاگه زمان تهران، مربوط به دوران پادشاهی سلسله قاجار در ایران است و 80 سال از عمر آن می گذرد. دیدنی های خانه حسین خداداد در تهران، بعد از گذشت سال ها هنوز پابرجاست و مخاطبان بسیاری دارد. در ساخت موزه تماشاگه زمان تهران نکاتی چشمگیر وجود دارند که از جمله آن ها می توان به مواردی نظیر سرسبزی و زیبایی باغ و در نهایت، تزیئنات و معماری به کار رفته در ساخت عمارت که همگی سبب می شوند این بنا با سایر جاهای دیدنی تهران مغایرت داشته باشد، اشاره کرد. زیبایی این بنا در بین جاهای دیدنی تهران، هر مخاطبی را به خود جلب می کند و با ورود به تاریخچه خانه حسین خداداد، می توانید برای ساعاتی به چیزی جز هنر و معماری این مرز و بوم فکر نکنید. خانه حسین خداداد، دارای زمینی به وسعت 5000 متر مربع بوده که در سال 1342 توسط شخصی به نام حسین خداداد، از یکی از شاهزاده های دربار قاجار به نام منصور شمیرانی خریداری شد. باغ و عمارت به دوره سلطنت محمد شاه و ناصر الدین شاه قاجار ارتباط دارد و در ابتدا این بنا، ساختمانی ساده و خشتی یک طبقه بوده که مورد بازسازی توسط مهندسان و معماران توانای ایرانی نظیر ابتکار، کاشی و حاج رمضان عباسیان قرار گرفت و این بازسازی تا سال 1356 هجری شمسی ادامه داشت. صاحب موزه تماشاگه زمان تهران، حسین خداداد بوده که تاجری ایرانی و از ثروتمندان عصر خویش است. او متولد سال 1308 هجری شمسی در تهران و پسر بزرگ حاجی خداداد خان خداداد، مالک میدان بار مرکزی تهران بود. حسین پس از پایان تحصیلات خود، وارد باز کار شد و به صنعت و تجارت روی آورد. او در سن 22 سالگی، کارخانه تولید نخ تیر دوقلو و در سن 26 سالگی شرکت برق الکتروادیسون که اولین شرکت برق در جنوب تهران بود را احداث کرد. همچنین با راه اندازی شهرک صنعتی قزوین برای 3000 جوان ایرانی کار به وجود آورد و به همین خاطر نام او تا ابد در ذهن مردم ایران زمین خواهد ماند. این تاجر ایرانی، قبل از پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1357، برای جشن عروسی یگانه دخترش به ایالات متحده آمریکا رفت ولی با اینکه سفری کوتاه بود، اموالش توسط دولت ایران مصادره شد. او پس از این قضیه، چون اموال خود را از دست داده بود، در آمریکا با هدف گذران زندگی به سبزی کاری و فروش محصولات خود پرداخت و چون شانس با وی یار بود، بعد از مدتی به یکی از تولید کنندگان بزرگ میوه و سبزی آمریکا، تبدیل شد و امپراطوری خود را بنا کرد. این تاجر خوش فکر ایرانی سرانجام در سال 1393 و در سن 85 سالگی در آمریکا دار فانی را وداع گفت و حال تنها یادگارش موزه ای دیدنی در پایتخت هزار رنگ ایران است. پس از اینکه با صاحب واقعی این بنا و تاریخچه خانه حسین خداداد آشنا شدید، حال با هم سفری کوتاه به قسمت های خانه در بین جاهای دیدنی تهران و در زمان دسترسی به خانه حسین خداداد داریم و حال و هوای آن را برایتان شرح می دهیم.

معماری دلفریب ایرانی در قالب خانه حسین خداداد

معماری خانه حسین خداداد به این گونه هست که در آن، اسکلت آهنی جایگزین اسکلت بندی چوبی شده و طبقه زیرین این بنا دارای مساحتی بالغ بر 700 متر مربع است. تزئینات داخلی بنا در بین جاهای دیدنی تهران شامل گچ بری، آیینه کاری، مقرنس کاری و گره چینی بوده که گچ بری دیدنی آن توسط گروهی چهل نفره انجام شده و در حدود چهارده سال به طول انجامیده است. در بخش اول بنا، اتاقی دیده می شود که به سبک معماری شهر اصفهان و عالی قاپو ساخته شده و از فضاهای بسیار دیدنی این مکان، محسوب می شود. بازسازی این اتاق از سال 1353 تا 1356 به طول انجامید و کاری دشوار بود. حسین خداداد، به خاطر اینکه تاجر فرش بوده و علاقه بسیاری به فرش و هنر ایرانی داشته، از فرش اصیل ایرانی در تمام قسمت های بنا استفاده کرد. همچنین در سقف بنا می توان نقاشی های معروفی نظیر آدم و حوا و سیمرغ را مشاهده کرد که بر زیبایی بنا می افزایند و توسط استاد عیسی خان بهادری که از شاگردان کمال الملک بود، کشیده شده اند. موزه تماشاگه زمان تهران پس از مرمت و بازسازی، در سال 1378 هجری شمسی تغییر کاربری داد و به وسایلی نظیر ساعت اختصاص یافت و در نتیجه، نام خانه حسین خداداد به نام موزه تماشاگه زمان تغییر یافت که مورد توجه علاقمندان به تاریخ این دیار هست.

آدرس: تهران، خیابان زعفرانیه، نبش خیابان پرزین بغدادی

تلفن:[phone]

بازار بزرگ تبریز، بازاری تاریخی در بطن دیدنی های تبریز

یکی از جاذبه های کشور ایران و استان آذربایجان شرقی بازار بزرگ تبریز، بزرگترین بازار ایران است. این بازار زیبا همانطور که از اسمش مشخص هست، در شهر تبریز واقع شده است. طبق نظر اکثریت کارشناسان مربوطه، این بازار یکی از باشکوه ترین و عظیم ترین بازارهای یکپارچه و به هم پیوسته در دنیا به حساب می آید. این بازار دارای ثبات بسیار خوبی بوده و از دیرباز تا به حال وضعیت اقتصادی و مراودات خود را تقویت نموده است. در سال 1193 هجری قمری تاریخچه بازار بزرگ تبریز بر اثر حادثه زلزله تقریبا به ورطه نابودی کشانده شد ولی به کمک بازاریان متعهد تبریزی و همکاری عباس میرزا این بازار سر پا شد و بخش های مختلف آن بازسازی شد. در سال 2010 میلادی، بازار تبریز در بین جاهای دیدنی تبریز به واسطه تاریخ پرشکوه خود در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید تا برای آیندگان هم حفظ شود. بازار تبریز تشکیل شده است از 24 کاروانسرا، 40 صنف مختلف، 5500 حجره و مغازه، 35 سرا، 20راسته، 25 تیمچه، 11 دالان، 9 مدرسه مذهبی و دینی، 1مسجد جامع و 19 مسجد زیبا.

بازار تبریز و نمای کلی آن

در همه جای جهان، بازارهای تاریخی از جاذبه های گردشگری کشورها محسوب می شوند. بازار بزرگ تبریز که بزرگترین بازار ایران هست و از معماری آجری ویژه ای بهره می برد، بسیار مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی در بین جاهای دیدنی تبریز می باشد. بازار بزرگ تبریز دارای دو بخش اصلی و مهم است، این دو بخش یعنی راسته شمالی-جنوبی و همچنین شرقی-جنوبی می باشد. از دیگر اجزای بازار بزرگ تبریز تاریخی و کهن که باید به آن اشاره داشت، راسته های کوچک وغیر اصلی است.

تاریخچه بازار و معماری

بازار بزرگ تبریز فقط به عنوان یک بازار معمولی مطرح نیست بلکه از دیدنی های دیگری هم بهره می برد. از جمله این جذابیت می توان به معماری بسیار زیبا و به هم مرتبط آجری، گنبدهای تاریخی و طاق های بلند ارتفاع، شکل ویژه حجره ها و مغازه ها، تیمچه های زیاد، مدارس و مساجد فراوان و شغل و پیشه های گوناگون اشاره داشت. بازار بزرگ تبریز یکی از بهترین محل ها برای تجارت می باشد. علاوه بر آن، بازار تبریز از مهمترین بازارهای شرقی و اسلامی است. از سندها و شواهدی که توسط تاریخ شناسان در بازه زمانی سده چهارم هجری قمری تا اوایل حکوت قاجار به اثبات رسیده و همین اطلاعات موجب رسیدن به گذشته کهن این مکان شده، نشان دهنده این مسئله می باشد که بازار تبریز بزرگترین بازار ایران و یکی از مهمترین و زیباترین بازارها با معماری کهن و تاریخی هست. وجه تمایزی که این بازار مسقف را از دیگر بازارها جدا کرده، ارتفاع کوتاه سقفش می باشد. به گونه ای که ارتفاع سقف تا زمین به 6 متر حدودا می رسد و در مقایسه با بازارهای نواحی بیابانی سقفی کوتاهتر دارد و همچنین عرض بازار تبریز حدودا بین 4 الی 5 متر می باشد.

تقسیم بازارها

همیشه بازارها از مهمترین بخش های یک شهر وحتی کشور می باشند به گونه ای که بخشی از اقتصاد یک کشور در دست بازاریان است. بازارها به صورت کلی به دو بخش دائمی و ادواری یا غیر دائمی تقسیم می شوند. بازار دائمی یا همیشگی تشکیل شده از اجزای مختلفی که یک واحد کلی تر را تشکیل می دهد. بازار دائمی نیز به سه نوع تقسیم می شود: بازار یک بنیادی یا اساسی، بازار دارای پهنا و عرض بزرگ و بازار طولی که به بازار خطی مشهور است. لازم به ذکر است که اکثر بازارها به این صورت بوده و کهن ترین نوع بازار نیز می باشد. بازار دائمی خطی به دلیل اینکه نسبت به بقیه بازارهای دائمی ساده تر بنا می شود برای وصل کردن مساجد جامع، دروازه های شهر و میدان ها به کاربرده می شود و در بازار ادواری یا غیر دائمی همانطور که از اسمش مشخص می باشد همیشه سال دایر نمی باشد و در ماه یا در سال فقط چند روز برپا می شود، همچنین این گونه بازار ها معماری خاصی ندارند و در مکان های معینی برگزار می شوند.

بخش های اصلی یک بازار

بازارهای بزرگ از جمله تاریخچه بازار بزرگ تبریز دارای بخش های مختلفی می باشند، بخش های اصلی یک بازار بزرگ را در بین جاهای دیدنی تبریز به اختصار توضیح می دهیم.
 1- مسیرها: مسیرها به دو مسیر اصلی و فرعی تقسیم می شود.
 2- چهارسو: چهار سو محل تقاطع دو مسیر اصلی می باشد.
 3- حجره ها: حجره ها یا مغازه های فعلی، قلب بازار می باشند به گونه ای که اگر مغازه فعالی در یک بازار نباشد آن مکان به هیچ وجه به کار نمی آید. پس می توانیم نتیجه بگیریم که حجره ها یا مغازه ها چه نقش مهمی دارند. همچنین شهرها هم بخش های مهمی دارند که بازار از مهمترین بخش های آنجا می باشد. به گفته کارشناسان مربوطه، بازار خصوصا تاریخچه بازار بزرگ تبریز ستون فقرات یک شهر محسوب می شود
4- سرا: به کاروانسرای های کوچک، سرا یا خان می گویند. ورود چهار پایان به این بخش به نسبت کاروانسراها کمتر صورت می گیرد. این اماکن در خود بازار واقع شده و بیشتر به عنوان مراکز تجاری وانبار کالاهای مشخص به کار می روند.
5- تیمچه: از دیگر بخش های یک بازار بخش تیمچه می باشد که این بخش مسقف و به صورت سقفی گنبدی می باشد. این قسمت از بازار توسط بازاریان مورد استفاده قرار می گیرد و حجره ها و مغازه ها آن ها در تیمچه واقع شده است.
6- قیصریه: از قسمت های امن یک بازار خصوصا تاریخچه بازار بزرگ تبریز می توان به قیصریه اشاره نمود. این بخش از بازار دارای طرح های صلیبی چلیپایی می باشد که فقط در آن اجناس مهم و با ارزش فروخته می شوند. قسمت قیصریه به دلیل اینکه درهای مختلف و جدا از هم و همچنین دارای سراهای کوتاهتری می باشد، بسیار امن تر است. واژه قیصر از زبان آلمانی به زبان فارسی نفوظ کرده است. این واژه که در زبان آلمانی Kaiser تلفظ می شود به معنی سزار هست. البته ناگفته نماند که در زبان فارسی این واژه به معنای سرایی کم ارتفاع است.
7- دالان: یکی دیگر از قسمت های جذاب بازار خصوصا جاهای دیدنی تبریز، بخش دالان می باشد. این بخش از بازار درست بعد از سراها به صورت گنبدی شکل نمایان می شود. این بخش از بازار درست مثل تیمچه ها عمل می کند و بخش های خارجی و داخلی بازار را به هم مرتبط می سازد.

فعالیت اجتماعی، مذهبی و سیاسی بازار

در طول تاریخ حیات بشر، محل های فروش مایحتاج زندگی همیشه مهم و تعیین کننده بوده است. بازار همیشه نقشی مهم و تاثیر گذاری در زندگی مردم داشته، به طوری که در طی زمان و با ورود اسلام، در بازارها اماکن مقدس بنا شد. از جمله اماکن مذهبی می توان به حسینیه ها، مدرسه های دینی، تکایا و مسجدها اشاره نمود. پیوند خوردن بازارها با مردم شهر، موجب بنا شدن اماکن عام المنفعه ای شد که از جمله آن ها می توان به چایخانه، زورخانه و حمام سنتی اشاره کرد. البته ناگفته نماند که فعالیت های بازار به همین جا ختم نمی شود، بلکه گروهی به نام جوانمردان یا اهل فتوت شکل گرفتند که در فعالیت های مدنی و سیاسی تاثیر بسزایی داشتند. از جمله فعالیت های گروه جوانمردان می توان به شورش و حق خواهی بر ضد مغولان به رهبری کلو اسفندیار آهنگر اشاره داشت. همچنین در زمان معاصر و در بین جاهای دیدنی تبریز بازاری ها در ملی شدن صنعت نفت، پیروزی انقلاب اسلامی و مشروطه تاثیر بسزایی داشتند.

دیدنی های جذاب بازار تبریز

تیمچه مظفریه: در سال 1305 هجری خورشیدی بنای تیمچه مظفریه بنا گردید. این بنای زیبا و تاریخی در بین جاهای دیدنی تبریز توسط یکی از تاجران به نام آن زمان یعنی حاج شیخ جعفر قزوینی ساخته شد و همچنین برای گرامیداشت حضور ولیعهد، مظفرالدین میرزا این بنای زیبا به تیمچه مظفریه نامیده شد. البته ناگفته نماند که این تیمچه در زمان ناصرالدین شاه بنا شد.
بازار و کاروانسرای امیر: یکی از جذابیت های شهر تبریز بازار امیر می باشد. این بازار یکی از تیمچه های زیبا و با معماری خاص ایرانی اسلامی می باشد که به بهترین شکل ممکن بنا شده است. از دیگر جاهای دیدنی تبریز کاروانسرای امیر می باشد که در بازار تبریز واقع شده است. این کاروانسرا در دیرباز یکی از زیباترین و باشکوه ترین کاروانسراهای بازار تبریز بوده و محل تجارت و بارگیری و باراندازی بوده است.
مسجد جامع بزرگ بزرگترین بازار ایران: از جاذبه های مذهبی بزرگترین بازار ایران در بین جاهای دیدنی تبریز می توان به مسجد جامع بزرگ اشاره نمود. این مکان مذهبی که محل گردهمایی برای موضوعات عبادی سیاسی است، از معماری و طرح های زیبای ایرانی اسلامی بهره می برد.
موزه خانه مشروطه: در قسمت غربی بازار تبریز موزه خانه مشروطه قرار دارد. این موزه که یکی از جالب ترین بخش های بازار تبریز محسوب می شود و حقایق تاریخ مشروطه ایران و فعالیت مردم شهر تبریز را با سندها و عکس ها به نمایش می گذارد. از دیگر جاهای دیدنی تبریز و همچنین بازار تبریز می توان از بازار حرمخانه، بازار کفاشان، بازار امیر، راسته بازار، یمن دوز بازار، بازار حلاجان، قیزبستی بازار(قیز بسط بازار)، بازار سراجان، راسته کهنه، بازار کلاهدوزان، دلاله زن بازا، بازار مسگران، بازار حاج محمد حسین، بازار مشیر، بازار میرابوالحسن، رنگلی بازار، بازارچه دوده چی، بازارچه خیابان، بازار صفی و بازار صادقیه اشاره کرد.