دیدنی های شهر تبریز، شهری با مردمان خون گرم و ترک زبان

سخن از شهر تبریز و جاهای دیدنی تبریز است. کهن شهری آرمیده بر شاهراه جاده ابریشم، بر فراز قرن ها شکوه و شکوت. هوایش، هنوز از پس قرن ها، آغشته به نفس شمس است و خاکش هنوز یادگار ردپای شهر یاران دارد. شهرستان تبریز، از شهرهای مهم ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر با حدود 24 هزار کیلومترمربع مساحت، دومین شهر بزرگ کشور بزرگترین شهر منطقه شمال غرب ایران و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می شود. شهرستان تبریز در مجموعه سه دوره تاریخی ایلخانیان، ترکمانان و صفوی، 185 سال پایتخت سرزمینی ایران بوده و علی رغم زلزله های مهیب، با استقرار در شاه راه جاده ابریشم، برخورداری از موهبت بزرگترین بازار مسقف جهان و آثار بدیع تاریخی و گردشگری از قبیل مسجد کبود، موزه آذربایجان، ارگ علیشاه، موزه عصر آهن، تفرجگاه ائل گلی، مقبره دو کمال، عمارت شهرداری و خانه های تاریخی بدیع و مساجد زیبا، نامی زبانزد از خود در تاریخ برجای گذاشته است. کلان شهر تبریز در دوره حاضر، پیشتازی خود را با اجرای پرشتاب پروژه های تحول آفرین تداوم بخشیده و طی آن، راه اندازی قطار شهری تبریز به نماد پویایی و زیبایی شهر تبدیل شده است. فرودگاه بین المللی شهید مدنی تبریز در بین دیدنی های تبریز، با بیش از نیم قرن سابقه عهده دار حدود 200 پرواز داخلی و 20 پرواز خارجی در هفته است. خط راه آهن تبریز، علاوه بر خطوط گسترده شمال تا جنوب کشور از کشور ترکیه، آسیای میانه و اروپا عبور می کند. پایانه مرکزی شهرستان تبریز، از زیباترین مراکز مسافربری خاورمیانه به شمار می رود و با فعالیت شرکت های مسافربری، نقش موثری در توسعه ارتباطات اجتماعی و اقتصادی قطب شمال غرب کشور دارد. در سال های اخیر، زیرساخت های گردشگری شهر تبریز با توسعه هتل های مجلل و اقامتگاه های زیبا ارتقا یافته و این شهر را مهیای میزبانی از گردشگران از جای جای جهان ساخته است. مجموعه علی ربع رشیدی تبریز در بین جاهای دیدنی تبریز برجسته بوده و این شهر را به یکی از قطب های علمی کشور تبدیل کرده است. آداب، سنن و رسوم مردم تبریز، از تاریخ کهن و فرهنگ متمدن این شهر حکایت دارد. آوازه غذاهای محلی تبریز، به بخشی از فرهنگ عمومی شهر و حتی کشور تبدیل شده و اعتبار صنعت شیرینی و شکلات آن مرزها را در نوردیده است. فرش دست باف تبریز، زینت بخش تشریفات محافل بین المللی و صنایع دستی آن، تجلی هنر در زندگی روزمره مردمانش است. با توجه به جغرافیای خاص شهرستان تبریز، اقلیم خنک شهر، به فرصتی برای حضور گردشگران از جای جای ایران و جهان تبدیل شده است. مجموعه ظرفیت ها و دستاورهای این کلانشهر، در سال های اخیر موجب شده تا تبریز به موقعیت کم نظیر در عرصه فرهنگی و بین المللی نایل شود. انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال 2018 و پایتخت نگارگری جهان اسلام گواه موقعیت برجسته تبریز در عرصه های جهانی فرهنگی و هنری است. پس در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از جاذبه های گردشگری تبریز.

مجموعه بازار تاریخی تبریز

تبریز از روزگاران کهن محل تبادلات فرهنگی بوده است و بازار تاریخی آن یکی از مهم ترین مراکز تجاری واقع بر جاده ابریشم است. مجموعه بازار تبریز، مشتمل بر تعداد زیادی از سازه های به هم پیوسته و سرپوشیده آجری، بناها و فضاهای محصور با کارکردهای متنوع است. تبریز و بازار آن در قرن سیزدهم و همزمان با پایتختی تبریز در عهد صفویه بسیار معروف و پر رونق بود. با اینکه تبریز عنوان پایتختی خود را در قرن 16 از دست داد، اما تا انتهای قرن 18 و هم زمان با بسط قدرت عثمانی باز به عنوان قطب تجاری باقی ماند. بازار تبریز در بین جاذبه های گردشگری تبریز یکی از کامل ترین مثال ها برای سیستم های سنتی تجاری و فرهنگی ایران قلمداد می شود. همچنین این بازار یکی از مهمترین جاهای دیدنی تبریز است. بازار تبریز با وسعتی بالغ یک کیلومتر مربع و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان بوده و در سال 2010 میلادی به عنوان یازدهمین اثر جهانی ایران در حافظه جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده است. این اثر در دوره سلجوقی که دارای 5500 باب حجره و مغازه، 35 باب سرا، 25 باب تیمچه، 30 باب مسجد، 20 باب راسته، 11 باب دالان، 9 باب مدرسه دینی، 5 باب حمام و 40 گونه شغل بوده، بزرگترین مرکز داد و ستد جاده ابریشم در مشرق زمین است. 

مسجد کبود

مسجد کبود تبریز، فیروزه جهان اسلام از شاهکارهای هنر و معماری دوران پس از اسلام با شیوه معماری آذری است که به دستور جهان شاه، حاکم سلسله قراقویونلوها که تبریز را به عنوان پایتخت برگزیده بودند، به سال 870 هجری قمری بنا شده است. این مسجد که یکی از جاهای دیدنی تبریز با کاشی های معرق فیروزه ای و لاجوردی، انواع خطوط عالی مانند ثلث، نستعلیق، نسخ و طرح های بدیع هندسی و اسلیمی بسیار مورد توجه بوده است. این بنا در بین دیدنی های تبریز در سال 1352 با نظارت سازمان ملی حفظ بناهای باستانی مرمت و بازسازی شد.

روستای کندوان، معماری سنگی عجیب در ایران

روستای کندوان که یکی از مناطق دیدنی شهر تبریز محسوب می شود، در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این روستای توریستی یکی از جاذبه های منحصر به فرد طبیعی در شمال غرب ایران و در 48 کیلومتری تبریز و در دهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده است. با قدمتی بالغ بر 700 سال، این روستا در بین جاذبه های گردشگری تبریز دارای 670 سکنه بوده و خالق زیبایی های بدیع برای مسافران است. ویژگی منحصر به فرد کندوان این بوده که تنها روستای صخره ای جهان هست که هنوز مردم در آن ساکنند و زندگی در آن جریان دارد، روستایی که قدمت آن به 4000 هزار سال قبل از میلاد می رسد و بنای خانه های آن از نوع معماری صخره ای است. گفته می شود که این صخره ها چندین صد سال پیش توسط بقایای گدازه های حاصل از فوران آتشفشان کوه سهند ایجاد شده است. این روستا که تنها مصالح ساختمانی آن کرانه (سنگ) هست و به اعتقاد باستان شناس مشهور انگلیسی دیوید رول به عنوان یکی از اسناد یکجانشینی بشر غارنشین و نمونه زندگی اجتماعی ادوار قدیم و از ابتدایی ترین نوع زندگی بشر و هم زیستی او با طبیعت به شمار می رود. معماری جالب این روستا در بین دیدنی های تبریز، ماورای قوانین معمول بوده و به یاری شیب ها و مسیرهای غیر قابل باور خود تمامی بازدیدکنندگان را به تحیر وا می دارد و در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده، وجود 117 خانواده و منزل مسکونی درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره هاست که آن را تبدیل به یکی از جاهای دیدنی تبریز کرده است. اخیرا، در این محل هتلی با الهام از شکل و طرح صخره ای روستا به نام هتل صخره ای ساخته شده که دارای فضای داخلی بسیار زیبا و فضاهای نشیمن بسیار راحت هست.

ائل گلی

تفرجگاه بزرگ ائل گلی یا شاه گلی، اصلی ترین جاذبه گردشگری و تفریحی و از مناطق دیدنی شهر تبریز به شمار می رود که با داشتن فضای سبز مناسب، به همراه دریاچه وسیع (55000 متر مربع ) و عمارت زیبای کلاه فرنگی هشت ضلعی که میان دریاچه قرار دارد، در کنار فضاسازی مناسب آن، بهترین اوقات را برای استفاده کنندگان از آن فراهم می آورد و یکی از جاهای دیدنی تبریز است که در اردیبهشت ماه هر سال غوغای رنگ لاله ها و در زمستان چهره زیبا، سفید پوش و یخ زده آن منظره ای بی بدیل را پدید می آورد.

مقبرة الشعرا

مقبرة الشعرا با معماری ایرانی به عنوان یکی از نمادهای شهر تبریز و ایران بر فراز منزلگاه ابدی شعرای نامی ایران و جهان هم چون اسدی طوسی، قطران تبریزی، خاقانی شروانی، ظهیر الدین فاریابی، همام تبریزی و سرآمد همه آن ها، استاد سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، سایه گسترده و آفتاب گیر مدفن عرفا و ادباب نامی سرزمین آفتاب و شهر تبریز فیروزه جهان اسلام شده و جز جاذبه های گردشگری تبریز محسوب می شود. 

عمارت شهرداری

کاخ موزه شهرداری تبریز، یکی از ابنیه تاریخی، زیبا و مستحکم شهر تبریز و از مناطق دیدنی شهر تبریز است که در مرکزی ترین نقطه و در میدان شهرداری، تقاطع خیابان امام خمینی (ره) و ارتش واقع است و به سبک معماری آلمانی، به شکل یک عقاب در حال پرواز بال های خود را در مرکز شهر گسترده شد. این عمارت در بین دیدنی های تبریز در فاصله سال های 1314 تا 1320 هجری شمسی در محل گورستان متروکه کوی نوبر و در سه طبقه ساخته شده است. بنای زیبای عمارت، دارای برج ساعت چهار صفحه ای به ارتفاع 4/30 متر است که از زمان ساخت، بی وقفه آوای گوش نواز آن گذشت زمان را به مردم شهر یادآوری کرده است. این عمارت یکی از زیباترین جاهای دیدنی تبریز قلمداد می شود.

ارگ علیشاه

بنای با شکوه ارگ علیشاه تبریز که از دیدنی های تبریز هست، در قرن هشتم هجری توسط تاج الدین علیشاه وزیر الجایتو ساخته شده است. قسمت جنوبی آن دارای طاقی بزرگ بوده که فرو ریخته است. عرض این بنا سی متر و ارتفاع آن بیست و شش متر هست. عرض دیوارها ده متر و داخل آن ها مرکب از دو دیوار عریض بوده که توسط طاق هایی به هم اتصال یافته است.

کلیسای سهرقه

کلیسای سهرقه که یکی از جاهای دیدنی تبریز است، توسط معماران روس و فرانسوی و استادکاران آذربایجانی ساخته شده و قدمت آن را به سال 1840 میلادی رقم زده اند که در شمار یکی از نفایس معماری آذربایجانی به شمار می آید. روستای سهرل یا سهرقه، بعد از فرودگاه تبریز مرند، در سی و پنج کیلومتری تبریز و در امتداد مسیر دسترسی به روستای زبرلو واقع شده است.

موزه عصر آهن

در لایه نگاری حفاری های منطقه باستانی در اطراف مسجد کبود، وجود سیزده دوره تاریخی از جمله اعصار آهن یک تا سه و استقرار تمدن دوران هخامنشی تا ظهور اسلام و بعد از آن به خوبی مشاهده می شود. وجود چنین آثار و گورستانی در این قسمت از شهر و موزه عصر آهن، قدمت شهرنشینی و تمدن را در شهرستان تبریز حداقل به سه هزار و پانصد سال پیش برد.

ربع رشیدی

شهرکی دانشگاهی در بین دیدنی های تبریز که روزگاری به صورت آباد، مرکز علم و صنعت منطقه و جهان در زمان خود و بزرگترین بنیاد خیریه ای بود که تاریخ ایران به خود دیده که توسط خواجه رشید الدین فضل الله همدانی پس از زلزله 671 قمری در شهرستان تبریز ساخته شده بود و مرکز پژوهش و تبادل علم و هنر بود، کتابخانه بزرگی داشت که حاوی مهمترین کتاب های عصر خود بوده، بیش از 60 هزار کتاب نفیس داشت و دانشمندانی از سراسر جهان برای تدریس علوم مختلف از جمله پزشکی توسط رشیدالدین دعوت شده بودند. خواجه همه این تشکیلات را از طریق عایدات موقوفات اداره می نمود که پس از قتلش در سال 718 قمری ربع رشیدی ویران شد.

شمس تبریزی

شمس الدین محمد بن علی بن ملک داد تبریزی ملقب به شمس تبریزی عارف صاحب نام قرن هفتم هجری در تبریز متولد شد. او به خاطر شخصیت بی نظیر و متمایزش، شهرت خود را از مردم پنهان داشت و روزگار خود را به سیر و سیاحت و جهانگردی می گذرانید و از قبول خلق می گریخت و می گفت "خدا خود مرا تنها آفرید، در این جهان من غریبم و غریب را کاروان سرا لایق است". در تاریخ شش دسامبر 1244 میلادی وقتی به شهر قونیه رسید، با مولانا جلال الدین محمد رومی ملاقات کرد و با شخصیت نفوذ پذیر و نفس گرمی که داشت، مولانای بزرگ را تحت تاثیر افکار جهان شمول خود قرار دارد و او را دگرگون ساخت. مولانا به جهت ارادت انکار ناپذیر خود به وی، دیوان شمس را به نام این عارف بزرگ اسلامی به نظم کشید. مقالات شمس تبریزی مجموعه ای از سخنان و حکایات نغز بوده که از شمس تبریزی در بین جاذبه های گردشگری تبریز به یادگار مانده است.

موسیقی آذربایجان

یکی از مهمترین میراث هنری آذربایجان و از دیدنی های تبریز، اشعار و موسیقی فولکلوریک و ویژه عاشیقی است. گنجینه ای گران بها که دامنه آن، در تاریخ این سرزمین گسترده هست. عاشیق های آذربایجان را باید در میان آن دسته از هنرمندانی جای داد که سازشان نوای عشق و شیفتگی و کلامشان بیان معنویت و دلداگی است. عاشیق ها به معنایی کامل ترین هنرمندان آذربایجان هستند زیرا که آن ها هم صاحبان سخن هستند، شعر می سرایند، هم خالق موسیقی اند و کلام موزون و ریتم و آهنگ می سازند و ابداع گر و حماسه ساز و وجدآفرین و همین طور هم مجری شعر و آهنگ خود هستند.

شهر غذاهای خوشمزه

خاطره خوش غذاهای سنتی در کنار کیفیت خوب و طعم بسیار خوشمزه آن را با خوردن کوفته تبریزی، دلمه برگ مو، قارنی یاریخ، آبگوشت و انواع مختلف کباب در بین جاذبه های گردشگری تبریز تجربه کنید.

سوغاتی شهرستان تبریز

سفال فیروزه ای تبریز

معدن خاک سفید زنوز بهانه ای بوده تا هنرمندان تبریز بتوانند ظروف سفالی با لعاب بسیار خوش رنگ آبی فیروزه ای و با کیفیت بالا و بدون ترک تولید کنند. اجرای نقوش ایرانی و بسیار زیبا به روش برجسته، حکاکی، مشبک و نقاشی از دیگر ویژگی های این هنر هست. تبریز، شهر جهانی فرش دست باف در میان شهرهایی که به بافت فرش مشغول هستند از نظر طراحی و بافت فرش و زنده بودن این هنر در آن، و وجود قیمت دیرینه هنر صنعت فرش متمایز است. بر همین اساس کمیته جهانی صنایع دستی، عنوان شهر جهانی فرش دستباف را در سال 2015 میلادی به تبریز و دیدنی های تبریز اعطا کرده است.

جاذبه های تاریخی و جاهای دیدنی تبریز

- بازار تاریخی تبریز
- ارگ علیشاه
- مسجد کبود
- مقبرة الشعرا
- عمارت شهرداری
- کاخ استانداری
- برج یانقین
- پل قاری
- پل سنگی

موزه های شهرستان تبریز

- موزه آذربایجان
- موزه عصر آهن
- موزه قاجار
- موزه قرآن و کتابت
- موزه مشروطه
- موزه ادبی استاد شهریار
- موزه شهر و شهرداری
- موزه سنجش
- موزه سفال
- موزه علی مسیو
- موزه محرم
- موزه مشاغل
- موزه کاریکاتور

خانه های تاریخی شهرستان تبریز

- خانه پروین اعتصامی
- خانه حیدرزاده
- خانه ثقة الاسلام
- خانه گنجه ای زاده
- خانه بهنام
- خانه قدکی
- خانه نیکدل

مساجد تاریخی شهرستان تبریز

- مسجد 63 ستون
- مسجد جامع
- مسجد صاحب الامر
- مسجد استاد شاگرد
- مسجد حسن پادشاه
- مسجد مقبره
- مسجد دال و ذال

مراکز خرید شهرستان تبریز

- تیمچه مظفریه
- بازار تربیت
- بازار کفاشان
- بازار شیشه گر خانه
- بازار مشروطه
- پاساژ ارک
- پاساژ سهند(کامپیوتر)